تحلیل تغییرات فضایی – زمانی عرصه‌های منابع طبیعی در ایران

منابع طبیعی نقش اساسی در حفظ تعادل محیط‌زیست، حفظ تنوع زیستی و توسعه اقتصادی ملی دارند، به همین سبب برنامه‌ریزی برای مدیریت، ساماندهی و بهره‌برداری بهینه از این منابع حیاتی ضرورت دارد. طی دهه‌های اخیر متاثر از چالش‌های اقلیمی، کاهش بارندگی، خشکسالی‌های متمادی و ضعف در نظام برنامه‌ریزی کشور، عرصه‌های منابع طبیعی به ویژه جنگل‌ها و مراتع دچار تغییرات قابل توجهی شده‌اند. از جمله این تغییرات می‌توان به تخریب جنگل‌ها و مراتع اشاره نمود. بنابراین هدف از پژوهش حاضر بررسی تغییرات سطح جنگل‌ها و مراتع کشور طی دوره زمانی 1385 تا 1399 در پهنه فضایی ایران است. این مطالعه از نوع تحقیقات کاربردی و از نظر روش به صورت توصیفی - تحلیلی است. داده‌های مورد استفاده از مرکز آمار ایران استخراج شده است. تحلیل داده‌ها با استفاده از تکنیک‌های آمار فضایی و در محیط نرم‌افزار arc map انجام شده است. یافته‌های پژوهش در سطح ملی نشان دهنده کاهش قابل توجه سطح مراتع و افزایش نسبی سطح جنگل‌ها طی دوره زمانی مورد بررسی است. در بین استان‌ها نیز 11 استان دارای کاهش در سطح جنگل‌ها و 21 استان دارای کاهش در سطح مراتع بوده‌اند. یافته‌های حاصل از تحلیل فضایی نیز بیانگر شکل‌گیری سه خوشه داغ مربوط به مقادیر بالای سطح عرصه‌های جنگلی در غرب و جنوب کشور و همچنین شکل‌گیری یک خوشه داغ مربوط به مقادیر بالای عرصه‌های مرتعی در مناطق مرکزی و شرق ایران است.

analysis of spatial-temporal changes in natural resources in iran

natural resources play a significant role in maintaining the environmental balance, biodiversity, and national economic development. accordingly, planning to manage, organize, and optimally use these vital resources is necessary. during recent decades, affected by climatic challenges, decrease in rainfall, frequent droughts, and weakness in the country’s planning system, natural resource areas, especially forests and pastures, have undergone significant changes including the destruction of forests and pastures. accordingly, this study aims to examine the changes in the area of forests and pastures from 2006 to 2020 in the spatial areas of iran. the study was applied in purpose and descriptive-analytical in the method. the data used were extracted from the iranian statistics center. data analysis was done using spatial statistics techniques in the arc map software environment. the findings of the research at the national level showed a significant decrease in the area of pastures and a relative increase in the area of forests during the investigated time. among the provinces, 11 provinces had a decrease in the area of forests and 21 provinces had a decrease in the area of pastures. the findings of the spatial analysis also indicated the formation of three hot clusters related to the high levels of forest areas in the west and south of the country, as well as the formation of a hot cluster related to the high levels of pasture areas in the central and eastern regions of iran.