نگاهی تاملی به آراء ملاصدرا و کانت در باب انسان کامل

مفهوم انسان کامل، یکی از مفاهیم چالش‌ برانگیز در فلسفه و عرفان می‌باشد، که تعاریف گوناگونی ‌از آن ارائه شده است.ارسطو انسان را «حیوانی ناطق وگاهاً حیوانی سیاسی» تعریف نمود. ابن عربی برعکس تعریف معلم اول، انسان را لطیف ربانی می‌داند که حق تعالی از روح و نفس رحمانی خود، در جسم انسان دمیده است و او را جامع حقایق عالم و حقایق حق قرار داده است. از آنجایی که ملاصدرا در مکتب فلسفی _ عرفانی خود به شدت متاثّر از آرای محی الدین عربی می‌باشد، انسان را خلیفه الهی و دارای جامعیت می‌داند. ایشان با پذیرش کثرت نوعی انسانی و انکار وحدت نوعی انسان‌ها، معتقد است، انسان به حسب نشئه باطنی دارای انواع گوناگون است و می‌تواند از تمام مراحل عبور کند؛ زیرا از حیث انسانیت، دائماً در حال ترقی از یک وجود به وجود دیگری است و در مرتبه ذات خاصی ثبوت ندارد. اندیشمند غربی، ایمانوئل کانت، به عنوان سر سلسه دار در مبحث انسان‌شناسی،معتقد است که همه چیز خدا و هستی با انسان معنا می‌یابد. همین انسانی که به دلیل محدودیت قوای شناختی، از حل و فصل مسائل مهمی؛ چون جهان و خدا ناتوان گردیده، زمینه گسترده‌ای را برای عقل عملی و اخلاق مهیا می‌سازد و دارای کرامت بی‌انتهاست. ملاصدرا و کانت دو متفکری هستند که با دو رویکرد متفاوت به این دو موضوع پرداخته‌اند. این مقاله در صدد است، تا با استناد به منابع اصلی و به شیوه توصیفی _ تحلیلی به بیان وجوه اشتراک و افتراق این دو اندیشمند اسلامی و غربی بپردازد.

a reflective look at mulla sadra's and kant's opinions about the perfect human being

the concept of the perfect man is one of the challenging concepts in philosophy and mysticism, which has been given various definitions. aristotle defined man as a talking animal and sometimes a political animal. contrary to the definition of the first teacher, ibn arabi considers the human being to be a divine grace, into whose body the most high has breathed from his merciful soul and has made him the comprehensive totality of the truths of the world and the truths of the truth. since mulla sadra is strongly influenced by the opinions of muhyiddin arabi in his philosophical-mystical school, he considers man as the divine caliph and has comprehensiveness. by accepting the plurality of human kinds and denying the unity of human kinds, he believes that humans have different types according to their inner capacity and can go through all stages. because in terms of humanity, it is constantly progressing from one existence to another and does not have a certain essence. the western thinker, immanuel kant, as a leader in the field of anthropology, believes that everything, god and beings, finds meaning with man, the same person who, due to his limited cognitive abilities, is unable to solve many important issues related to god and the world. because the world and god have become powerless, his philosophy provides a wide field for practical reason and ethics and has infinite dignity. mulla sadra and kant are two thinkers who have addressed these two issues with two different approaches. this article aims to express the commonalities and differences of these two islamic and western thinkers by referring to the main sources and in a descriptive-analytical way.