تبیین رویکرد اخلاقی حافظ؛ فردی یا اجتماعی

دغدغه اصلی این نوشتار، تبیین رویکرد اخلاقی حافظ؛ فردی یا اجتماعی است. در واقع، او فقط بخشی هر چند مهم از ادبیات فارسی نیست، بلکه در گذر قرون متمادی به یکی از سرچشه‌های فکری و فرهنگی و پشتوانه‌های روحی و معنوی فارسی‌زبانان تبدیل شده است. از همین‌روی با توجه به اهمیت اخلاق و ضرورت واکاوی و ریشه‌یابی وضعیت اخلاقی زمانه او، به شیوه تحلیلی-توصیفی و با استناد به اشعار حافظ، لازم است مجدانه دریابیم که این حافظ، یا به تعبیر هوشمندانه برخی، این حافظه تاریخی ما، در لوای اشعار و افکارش، مروج و مبلغ کدام نوع از مکاتب و مبانی اخلاقی است و نیز، این مکتب اخلاقی، هر چه که هست، فردی است یا اجتماعی؟ در واقع، تازگی و بداعت نوشتار حاضر در تبیین و اثبات فردی یا اجتماعی بودن اخلاق حافظی و فرق میان این دو مقوله است. نتیجه به دست آمده این که: در محبت به مردم(که اشعار حافظ لبریز از آن است)، مهم، پایه عاطفی اخلاق اجتماعی است و محبت به مردم، به ‌خودی خود، دارای ارزش ذاتی نیست، لذا حافظ، در مقوله «اخلاق اجتماعی»، هیچ حدّ و مرزی قائل نبوده و بر رعایت آن در حق «‌همه» تاکید می‌کند

explaining hafez's ethical approach; individual or social

the main concern of this article is to explain hafez's moral approach; individual or social. in fact, he is not only an important part of persian literature, but has become one of the intellectual and cultural sources and spiritual supports of persian speakers over the centuries. therefore, considering the importance of ethics and the necessity of analyzing and finding the roots of the moral situation of his time, in an analytical-descriptive way and referring to hafez's poems, it is necessary to diligently find out that this hafez, or according to the clever interpretation of some, this historical memory of ours, in his poems and thoughts are promoters and preachers of what kind of moral schools and foundations, and is this moral school, whatever it is, individual or social? in fact, the novelty and innovation of the present writing is in explaining and proving the individual or social nature of hafiz ethics and the difference between these two categories. the result obtained is that: in love for people (which hafez's poems are full of), the emotional basis of social ethics is important, and love for people does not have intrinsic value by itself, so hafez, in the category of social ethics , does not consider any limits and emphasizes on observing it for the right of everyone.