بررسی انواع صحنه پردازی‌ ها در فیلم مسافران بهرام بیضایی بر اساس استعاره مفهومی

اگر بر اساس نظریۀ استعارۀ مفهومی بپذیریم که شالودۀ تفکر بشری استعاری است و زبان تنها یکی از بازنمایی‌های استعارۀ مفهومی به‌حساب می‌آید، باید بتوان استعاره‌های مفهومی را در بازنمایی‌های دیگری همچون تصاویر ثابت و متحرک، اصوات و موسیقی، ژست‌ها و اداها و همچنین قوای بویایی و لامسه نیز ملاحظه نمود. جستار حاضر می‌کوشد با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و با تمرکز بر معانی استعاری عناصری از میزانسن چون ترکیب‌بندی و چیدمان، تصویرسازی و ژست، حرکت، کنش و عناصری چون نورپردازی صحنه یا نقش دکور در طراحی میزانسن صحنه در فیلم «مسافران» بهرام بیضایی بپردازد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد تجربۀ تصویری باعث به وجود آمدن طرح‌واره‌های «تصوری» در نظام مفهومی انسان می‌شود؛ به‌عبارت‌دیگر، طرح‌واره‌های تصویری از تجربه‌های حسی- ادراکی بشر و از تعامل‌های او با جهان خارج یا به تعبیری تجربه‌های جسم یافتۀ او نشئت می‌گیرند که در فیلم مسافران برای مفهوم‌سازی «زندگی و مرگ» استفاده‌شده است. در اثر حاضر، مفهوم‌سازی‌های استعاری فیلم مسافران و مجازهای مفهومی مربوطه به صورت مستقیم و غیرمستقیم به درون‌مایۀ اصلی اثر یعنی سیاهی و تاریکی به مفهوم سوگ و نور و روشنایی به معنای زندگی برمی‌گردد. در حقیقت در این فیلم غم به‌مثابۀ تاریکی، رابطۀ عاطفی به‌مثابۀ مادۀ خوراکی، مرگ و جاده به‌مثابۀ دوری به‌صورت تک‌وجهی بازنمایی شده‌اند. در تمامی این استعاره‌های تک‌وجهی صرفاً از نشانه‌های تصویری برای بازنمایی استفاده‌شده است. برخی دیگر از استعاره‌ها نیز همچون انسان به‌مثابۀ گیاه، دل به مثابه شی، سوگ به‌مثابه مکان یا ظرف، جاده به‌مثابه انسان، اشیا به ‌مثابه موجودات زنده و برخی مفاهیم انتزاعی به‌مثابه موجود هستومند بازنمایی شده‌اند. برای صورت‌بندی این استعاره‌ها هم از ترکیب نشانه‌های شنیداری چون موسیقی، نوشتاری و تصویری استفاده‌ شده است.

analysis of various scene depictions in the film passengers by bahram beyzaie based on conceptual metaphor

if we accept the theory of conceptual metaphor that the foundation of human thought is metaphorical and language is just one of the representations of conceptual metaphor, we must be able to observe conceptual metaphors in other representations such as still and moving images, sounds and music, gestures and expressions, as well as olfactory and tactile sensations. this study seeks to analyze elements of mise-en-scène in the film passengers by bahram beyzaie, focusing on the metaphorical meanings such as composition and arrangement, imagery and gesture, movement, action, and elements like scene lighting or the role of set design in designing the mise-en-scène. the research findings indicate that visual experience leads to the formation of imaginary patterns in the human conceptual system; in other words, visual patterns of sensory-perceptual experiences of humans and their interactions with the external world, or, to put it differently, embodied experiences, give rise to conceptualizations used in the film passengers to signify life and death. in this work, the metaphorical conceptualizations of the film passengers and their related conceptual metaphors directly and indirectly refer to the main content of the work, namely darkness and light as symbols of mourning and life. in fact, in this film, sorrow is represented as darkness, emotional relationship as nutritional substance, death and road as distance are unilaterally represented. in all these unilateral metaphors, only visual signs have been used for representation. some other metaphors, such as human as a plant, heart as an object, mourning as a place or container, road as a human, objects as living beings, and some abstract concepts as existent entities have also been represented. combination of auditory signs like music, textual signs, and visual signs has been used to form these metaphors.