فلسفه و اصطلاحات فلسفی در مصیبت نامه و منطق الطیر عطار

رابطه‌ فلسفه و ادبیات رابطه‌ای میان اندیشه (قوه‌ ناطقه) و کلام (نطق) است. ادبیات وسعتی به اندازه‌ همه‌ پرسش‌های بشری دارد؛ از عشق گرفته تا مسائل فلسفی، مناسبات قدرت، مسائل اقتصادی، رنج‌های فردی و روابط انسانی، بنابراین ادبیات گریزی از فلسفه ندارد. در غالب مواقع به مسائلی می‌رسد که در فلسفه نیز مطرح است. سوال اصلی در این پژوهش آن است که مفاهیم فلسفی چه بازتابی در شعر عطار داشته و نگاه عطار به فلسفه چگونه نگاهی است؟ آثار عطار آکنده از مفاهیم عمیق فلسفی، کلامی و عرفانی است. یعنی زبان عطار و کلامش، محملی برای معانی بسیار عمیق در حوزه‌های مذکور است. عطار علاوه بر آشنایی با بسیاری از علوم از قبیل عرفان، نجوم، روان‌شناسی، تاریخ و... فیلسوف نیز هست اما از نوع فلسفه ستیز! این مقاله با تکیه بر دو اثر عطار یعنی مصیبت‌نامه و منطق‌الطیر به تصحیح استاد محمدرضا شفیعی کدکنی و به روش توصیفی- تحلیلی بر اساس منابع کتابخانه‌ای تنظیم و تدوین شده است.

philosophy and philosophical terminology in mosibatnameh and manteq al-tayr by attar

the relationship between philosophy and literature connects thought (rationality) and speech (articulation). literature encompasses the breadth of all human questions, from love to philosophical issues, power relations, economic matters, personal suffering, and human relationships. therefore, literature is full of philosophy. it often addresses issues that are also raised in philosophy. the main question in this research is to what extent philosophical concepts are reflected in attar’s poetry and how attar’s perspective on philosophy is shaped. attar’s works have deep philosophical, theological, and mystical concepts. his language and discourse carry profound meanings in these areas. in addition to his familiarity with various sciences such as mysticism, astronomy, psychology, history, and more, attar is also a philosopher, albeit of an anti-philosophical type. this article, relying on two of attar’s works, namely mosibatnameh and manteq al-tayr, edited by professor mohammad reza shafiei kadkani, has been compiled and edited using a descriptive-analytical method based on library resources.