تبیین آسیب‌های حوز‌‌‌ۀ سنجش و پذیرش دانشجو در نظام آموزش عالی ایران

یکی از موضوعات مهم در جامعه امروز ما، نحوه ورود دانش‌‌آموزان به آموزش عالی از طریق کنکور یا همان آزمون سراسری است. این آزمون به‌‌عنوان پلی ارتباطی بین آموزش متوسطه و عالی، علی‌‌رغم ارزشمند بودن در جایگاه خود، به دلیل وجود برخی از محدودیت‌‌ها و کاستی‌‌ها در نظر و عمل از کارایی و اثربخشی لازم برخوردار نبوده؛ و لذا تاثیرات نامطلوبی بر کیفیت و عملکرد نظام سنجش و پذیرش دانشجو در کشور گذاشته است. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف شناسایی و احصای مشکلات و آسیب‌‌های موجود حوزۀ سنجش و پذیرش دانشجو در کشور صورت گرفته است. رویکرد پژوهش حاضر کیفی است که با تحلیل پژوهش‌‌های پیشین و داده‌های برآمده از کانون‌های خبرگی و مصاحبۀ نیمه‌‌ساختار یافته انجام شده است. جامعۀ آماری پژوهش منابع علمی - فنی مرتبط با موضوع و صاحب‌‌نظران علمی - اجرایی در حوزۀ سنجش و پذیرش دانشجو بوده‌‌اند که به روش نمونه‌‌گیری در دسترس (مطالعۀ کتابخانه‌‌ای) و نمونه‌‌گیری هدفمند و تکنیک گلولۀ‌‌برفی (مصاحبه) انتخاب شده‌‌اند. داده‌‌ها و اطلاعات حاصله با استفاده از روش تحلیل‌محتوا و تکنیک تحلیل‌مضمون تجزیه و تحلیل شده است. با تحلیل یافته‌های پژوهش 73 خرده‌مقوله (شاخص) و 18 مقوله (مولفه) احصا شد که با استفاده از روش سه‌سویی‌سازی و تکنیک بازبینی توسط همکاران مورد تایید قرار گرفته‌‌اند. براساس نتایج پژوهش حاضر، کیفیت پایین نظام سنجش و پذیرش دانشجو و عملکرد ضعیف آن در کشور، به دلیل وجود برخی محدودیت‌‌های ساختاری - کارکردی و محتوایی در ماهیت این آزمون و مسائل و مشکلاتی در ساختار مدیریتی دستگاه‌‌های اجرایی مرتبط و ضعف عملکردی نهادهای ذی‌‌ربط و ذی‌‌نفع در مراجع سیاست‌‌گذاری و تصمیم‌‌سازی کشور و هم‌‌چنین شرایط محیطی و فضای فرهنگی- اجتماعی حاکم بر جامعه است؛ لذا ضروری است سیاستگذاران و برنامه‌‌ریزان امر با توجه به آسیب‌‌هایی موجود، اقدامات لازم را جهت رفع مسائل پیش‌‌رو و بهینه‌‌سازی فرایند سنجش و پذیرش دانشجو با توجه به بافت فرهنگی- اجتماعی کشور به عمل آورند.

identifying the best strategies for assessing and admitting students in the iranian higher education system

due to the dissatisfaction of experts and parents in the past years, the issue of removing or modifying the entrance exam has always been a fundamental issue that has not been implemented until now. the researchers believe that the lack of realization of such an issue is the lack of favorable strategies, and the existence of some issues and problems that can affect the quality and performance of the student evaluation and admission system in the country. in this regard, the current research was conducted with the aim of identifying and quantifying the existing problems and damages in the field of student assessment and admission in the country. the approach of the current research is qualitative, which was done by analyzing previous researches and data from expert centers and semi-structured interviews. the statistical population of the research was the scientific-technical resources related to the subject and the scientific-executive experts in the area of student assessment and admission, which was done using convenience sampling method (library study) and targeted sampling as well as snowball technique. the obtained data and information have been analyzed using the method of content analysis and thematic analysis technique. by analyzing the findings of the research, 73 sub-categories (indicators) and 18 categories (components) were counted, which were confirmed by colleagues using the triangulation method and review technique. based on the results of the current research, the low quality of the student evaluation and admission system and its poor performance in the country are due to the existence of some structural-functional and content limitations in the nature of this exam, issues as well as problems in the management structure of related executive bodies, the functional weakness of relevant and beneficiary institutions in the country’s policy-making and decision-making authorities, and the environmental conditions as well as the cultural-social atmosphere that governs the society. therefore, it is necessary for policy makers and planners to take the necessary measures to solve the problems and optimize the process of evaluating and accepting students according to the cultural and social context of the country.