کاربرد زلف به‌ عنوان سرپوش شراب در غزلیات حافظ

گاهی در متون ادبی، «زلف» با عناصر میخانه نظیر شراب و ساقی همراه ‌شده یا با آن‌ها ترکیب خاص ساخته‌ است. مثل اینکه «زلف ساقی»، «ساقی زلف‌انداز» یا به‌صورتِ استعاری «نافه» به جای زلف به‌کار رفته‌ است، اما تناسبی با مفهوم رایج زلف به‌عنوان عضو بدن انسان یا زلف معشوق ندارد، ولی محققان، زلف را فقط به‌عنوان زلف انسان و معشوق تصور کرده‌اند. شارحان دیوان حافظ به‌سبب اینکه زلف را فقط مربوط ‌به معشوق می‌پنداشته‌اند در ابیاتی که در کنار زلف از باده یاد شده به تعابیر دور رفته‌اند و شاید یکی از علت‌هایی که موجب تصور عدم ‌انسجام در غزلیات حافظ شده، همین عدم ‌توجه به معنای اصلی و کاربردی واژه‌هایی نظیر زلف در عصر حافظ است. فرض اصلی ما در این موارد آن است که «زلف» به معنای درپوش و وسیلۀ ‌بستن به‌کار رفته‌ است. واژۀ «زلفین» و «زرفین» در متون کهن به معنی حلقۀ در به‌کار رفته‌ است. «ین» در اینجا نسبت است به زلف یعنی زلفی. در زبان دری امروز افغانستان همچنان «زلفی» و «زلفک» به معنی زنجیر و وسیلة ‌بستن در و دروازه کاربرد دارد. کاربرد زلفی و زلفک در فارسی افغانستان بیانگر آن است که واژۀ زلف در فارسی قدیم، معادل واژۀ عربی «فدام» برای سرپوش شراب به‌کار می‌رفته‌ است. واژه‌های دیگر نظیر گیسو و موی نیز به‌سبب‌ اشتراک معنا با زلف، به همان مفهوم و کاربرد تا حدّی رواج‌ یافته‌ است. براساس این مفهوم از زلف، به بازنگری در مواردی از شعر حافظ پرداخته‌ایم که پیش‌تر، محققان به‌عنوان زلف معشوق تلقی‌کرده‌اند. همچنین براساس آن به عدم انسجام در غزلیات حافظ معتقد شده‌اند و از کاربرد مفاهیم طنزآمیز در غزل حافظ غفلت ‌کرده‌اند.

the use of zolf as a wine cap in lyrics of hafez

in literary texts, zolf is sometimes associated with pub elements such as wine and butler, or has made a special combination with them, such as zolf saqi, saqi zolfandaz or metaphoricallynafeh. these notions are used instead of zolf, however, it shouldbe noted out that there is no common concept of zolf as a member of the human body or the beloved zolf. having that in mind, researchers have imagined zolf only as the human and the beloved zolf. thecommentators of hafez's divan, who considered zolf to be relatedonly to the beloved, have gone beyond the meanings in the verses.furthermore, one of the probable reasons for the inconsistency inhafez's lyric poems is the lack of attention to the original andpractical meaning of words such as zolf is in the age of hafez. themain assumption in such cases is that zolf is used as a means ofcap and closing. the words zolfin and zorfin are used in ancienttexts to mean a ring in the door. -yin here refers to zolf, whichmeans zolf. in “dari” language of afghanistan, zolfi and zolfakare still used to mean chains and also, closing doors and gates. theuse of zolfi and zolfak in afghan persian indicates that the word zolfin ancient persian was equivalent to the arabic word fedam that isused for wine. other words, such as chignon and hair, have becomesomewhat common in the same sense and usage due to the sharing ofmeaning with zolf. based on this concept of zolf, some cases ofhafez's poetry, that scholars have previously mentioned as zolf'sbeloved, have been considered. also, based on this, they have believed in incoherence in hafez's sonnets and have neglected the use of humorous concepts in hafez's sonnets.