بافت موقعیتی و کارکردهای تاریخ سیستان بر اساس نظریۀ هلیدی

تاریخ سیستان متنی از نیمۀ قرن پنجم است که از نظر سبک نگارش به نثر مرسل و به دست مولّفی ناشناس نگاشته شده است. هلیدی متن را دارای عناصر فرانقشی، زمینه و بافت موقعیتی و دربرگیرندۀ معانی تجربی، عاملان گفتمان و شیوۀ گفتمان می‌داند و معتقد است که متن باید دارای آغاز، میانه و انجام یا بافتار باشد. وی برای زبان کارکردها و نقش‌های هفت‎گانۀ تعاملی، تخیّلی، ابزاری، اکتشافی، نظارتی، اطلاع‎رسانی (اظهاری) و عاطفی را در نظر گرفته است. هدف اصلی این پژوهش، مشخص‌کردن قابلیت این نظریه برای تحلیل تاریخ سیستان و نشان‌دادن عوامل فرانقشی و کارکرد‌‌های این متن است. روش این پژوهش توصیفی‌‌‌تحلیلی، به خوانشی نقش‌گرایانه از تاریخ سیستان، بر اساس نظریۀ هلیدی، پرداخته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که گفتمان آیینی‌‌دینی نگارندۀ تاریخ سیستان، عاملان اسطور‌های و فراواقعیتگرای متن و شیوۀ گفتمان مبتنی بر پیونددادن تاریخ و اسطوره که با تطبیق‌های شگرف فرهنگ ایرانی و سامی (کیومرث=آدم ع) و اندیشۀ برابری اجتماعی و شعوبی‌گری، پردازش شده‌اند، بافت موقعیتی و بخش‌های نانوشتۀ این متن را می‌سازند. در نتیجه، این متن گزارشی، بافت موقعیتی و بافتار دارد و در کارکردهایش، کارکرد تخیلی و عاطفی در بیان شگفتی‌‌های سیستان و ارزشمندی آن دیده می‌‌شود، ولی نقش‌های اطلاع‌رسانی (توصیف‌ها) و ترغیبی زبان به ترتیب دارای بیشترین نمود هستند و کارکرد تعاملی (گفت‌وگوها) دارای کمترین نمود نسبت به دیگر کارکردها و نقش‌های زبان است.

situational context and functions of tarikh e sistan based on halliday theory

tarikh e sistan is a text from the middle of the fifth century which has been written by morsal in terms of writing style and by an unknown author. halliday considers the text to have trans-elemental elements, contextual context, and context, and to include empirical meanings, actors of discourse, and discourse, and to believe that the text should have a beginning, middle, end, or context. he has considered the language of the seven functions and maps: interactive, imaginative, instrumental, exploratory, supervisory, informational (declarative) and emotional. the main purpose of this study is to determine the ability of this theory to analyze the tarikh e sistan and to show the trans-role factors and functions of this text. method: this descriptive-analytical study is a map-based reading of the history of sistan based on halliday’s theory. findings show that the ritual-religious discourse of the author of tarikh e sistan; mythical and surrealist actors of the text; and the method of discourse based on linking history and myth, which have been processed with the wonderful adaptations of iranian and semitic culture (kiomars = adam as), which are based on the idea of social equality and populism; they create the situational context and unwritten parts of this text. conclusion: this report text has a situational and contextual context and in its functions, imaginative and emotional function can be seen in expressing sistan’s wonders and its value, but the information maps (descriptions) and persuasive language have respectively. they are the most visible and the interactive function (conversations) has the least appearance compared to other functions and maps of language. .