تاثیرپذیری سنایی از قرآن در موضوع ریا و ریاستیزی (در دیوان اشعار و حدیقۀ‌الحقیقه)

سنایی غزنوی، عارف سد‌ۀ ششم ه‌.ق.که یکی از شاعران برجستۀ ادبیات تعلیمی فارسی نیز به شمار می رود که در آثار خود به موضوع ریا به‌عنوان یکی از بیماری‌های مهم اخلاقی‌‌اجتماعی توجه کرده و کوشیده ‌است با ریاستیزی به رفع و اصلاح این معضل بپردازد. وی در این راه به آموزه‌های قرآن کریم، به‌عنوان یکی از منابع اندیشگانی و فکری اندرزهای خود توجه ویژه دارد. شناسایی و معرّفی تاثیرپذیری‌های‌ سنایی از قرآن مجید در دیوان اشعار و حدیقۀ‌الحقیقه با استناد به شواهد شعری و نقد و تحلیل آن‌ها مسئلۀ اصلی این مقاله است. مقالۀ حاضر به روش توصیفی‌‌تحلیلی به رشتۀ تحریر درآمده ‌است. سنایی ریاکارانی از گروه‌ها و اقشار مختلف اجتماع همچون فقها، علما، وعّاظ، زهّاد، قاریان، صوفیان، حاجیان و... را مورد نکوهش قرار می‌دهد و انگیزه‌های مادّی و معنوی مختلفی برای روی آوردن آن‌ها به ریا و تظاهر برمی‌شمارد؛ مانند کسب مال و ثروت، مقام، احترام، شهرت و... او با الهام از تعالیم قرآن، معتقد است که ریاکاران هم‌نشینان شیطان اند، در اعمال عبادی خود اخلاص ندارند و با ریاکاری و تظاهر در پی رسیدن به مطامع دنیوی هستند. وی به آنان راه‌کارهایی نیز پیشنهاد می‌کند؛ مانند روی آوردن به دنیای خرسندی و قناعت، پرهیز از هوای نفس، داشتن اخلاص و صداقت، فریب ظواهر را نخوردن، دوری از نفاق و دورنگی و... سرانجام ورود به خُم وحدت و خروج از آن با یکرنگی را توصیه می‌‌‌‌‌نماید.

sanai’s influence on the qur’an on the subject of hypocrisy and fighting hypocrisy (in the divan of poems and hadiqah al-haqiqah)

sanai ghaznavi, mystic of the sixth century ah. q., who is also one of the prominent poets of persian educational literature, has paid attention to the issue of hypocrisy as one of the important moral-social diseases in his works and has tried to eliminate and correct this problem through hypocrisy. in this way, he pays special attention to the teachings of the holy quran, as one of the intellectual and intellectual sources of his advice. identifying and introducing sana’i influences from the holy quran in the divan of poems and hadiqah al-haqiqah based on poetic evidences and their critique and analysis is the main issue of this article. this article has been written in a descriptive-analytical method. sanai condemns hypocrites from different groups and strata of society such as: jurists, scholars, preachers, ascetics, readers, sufis, pilgrims, etc., and various material and spiritual motives to turn to hypocrisy and hypocrisy. he counts, such as: gaining wealth, position, respect, fame, etc. inspired by the teachings of the qur’an, he believes that: hypocrites are the companions of satan, do not have sincerity in their acts of worship, and seek hypocrisy through hypocrisy and pretense. they are worldly. and offers them solutions; such as: turning to the world of contentment and contentment, avoiding the air of breath, having sincerity and honesty, not being deceived by appearances, avoiding hypocrisy and hypocrisy, etc. finally, it is recommended to enter the bend of unity and leave it with uniformity.