بازنمایی بن مایۀ آیینه در غزلیات حافظ

از جمله واژگان نمادین، برجسته و مضمون ساز در شعر فارسی، بن‎مایۀ آیینه است. توجه به آیینه با ویژگی های ظاهری و نمادین برخاسته از آن، کیفیت و چگونگی پیدایش این تصاویر و پیوند آن‌ها با برخی از گفتمان های معرفتی و اجتماعی هر دوره، همواره موردنظر شاعران، به‌خصوص سخن سرایان سبک عراقی، قرار گرفته است. هدف مقالۀ حاضر، تبیین بن‌مایۀ آیینه و تحلیل پیوندهای معنای آن با دل و درون صافی شخص، چهرۀ معشوق و دیگر مصادیق آن ناظر به کارکردهای ظاهری، سمبلیک و اجتماعی آن در غزلیات حافظ است که از ر هاورد واکاوی آیینه به عنوان نشانه‌ای معناآفرین و سپس به‌عنوان تصویری تکرا‌ر‌شونده و روایی (بن مایه) بررسی شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که در غزلیات حافظ، از میان کار‌کردهای آیینه، بیشترین بسامد در ارتباط با دل سالک است و شاعر ضمن پیروی از گفتمان، تصاویر و مفاهیم مربوط به بن مایۀ آیینه در سبک عراقی، خلاقیت‌های فرمی و معنایی، تصاویر و شگردهای بلاغی بدیع و حتی گفتمان های اجتماعی را بر آن افزوده است.

representation of the mirror motif in hafez’s lyric poems

one of the symbolic, prominent and thematic words in persian poetry is the theme of the mirror. attention to the mirror due to its appearance and symbolic features, the quality and how these images originated and their connection with some of the epistemological and social discourses of each period, has always been considered by poets, especially iraqi-style speakers. . the purpose of this article is to explain the structure of the mirror and analyze the connections of its meaning with the heart and inner spirituality of the person, the beloved face and other examples of it according to its apparent, symbolic and social functions in hafez’s lyric poems. there is a recurring image title and face narration. the results show that in hafez’s lyric poems, among the functions of the mirror, the highest frequency of the mirror is related to the heart of the seeker. it has added rhetorical features and even social discourses.