تاملی در شرح چند بیت از قصاید خاقانی

قصاید خاقانی از دشوارترین و دیریاب‌ترین اشعار فارسی است و از دیرباز تاکنون شروح فراوانی بر آن ها نوشته شده است. درباره‌ عوامل این دیریابی و آنچه موجب دشواری فهم دقیق اشعار او شده است، بسیار گفته شده و تلاش‌های فراوانی برای رفع این دشواری‌ها انجام گرفته است. با وجود این و علی‌رغم تلاش‌های ارزشمند شارحان و خاقانی‌پژوهان، همچنان گره برخی از ابیات قصاید خاقانی ناگشوده مانده است و معانی ارائه‌شده از سوی شارحان برای این ابیات، قانع‌کننده به نظر نمی‌رسد. بخشی از این ابهام‌ها مربوط به شیوه‌ خاص خاقانی در ساختن واژه‌ها و ترکیب‌ها و برخی دیگر مربوط به شیوه‌ خاص وی در به کار بردن واژه‌ها، فعل‌ها و عبارت‌ها و... است که طرزی غریب به وجود آورده است؛ اما ابهام برخی دیگر از ابیاتش، ناشی از خوانشِ نادرست آن هاست. در مقاله‌ حاضر کوشیده‌ایم با کمک شواهدی از ادب فارسی و شعر خاقانی و در یک بیت استفاده‌شده در یکی از متون توصیفی موازی، ابهام برخی از ابیات قصاید وی را برطرف کنیم. بر این اساس به توضیح و تشریح چند بیت که با وجود توضیحات شارحان معنای آن ها همچنان مبهم مانده است، می‌پردازیم. نیز با اصلاحِ خوانش یک بیت که از رهگذر بدخوانی دچار ابهام شده‌ است، می‌کوشیم معنای قابل ‌قبولی برای آن ارائه کنیم.

a reflection on the explanation of some verses of khaghani’s poems

khaghani's poems are one of the most difficult and the most complex persian poems, and many commentaries have been written on thesepoems since long ago. much has been said about the factors of thiscomplexity and what has caused the difficulty of understanding hispoems accurately, and many efforts have been made to solve thesedifficulties. despite this and despite the valuable efforts ofcommentators and khaghani scholars, the knot of some verses ofkhaghani's poems remains unsolved and the meanings provided bycommentators for these verses do not seem convincing. some ofthese ambiguities are related to khaghani's special way of makingwords and combinations, and others are related to his special way ofusing words, verbs, phrases, etc., which has created a amazing stylebut the ambiguity of some of his other verses is due to their incorrectreading. in this article, we have tried to resolve the ambiguity of someverses of his poems with the help of evidence from persian literatureand evidence from khaghani's poetry and in one verse by using oneof the using one of the parallel descriptive texts. based on this, weare going to explain some verses whose meaning remains uncleardespite the explanations of the commentators. also, by correcting thereading of a verse that has become ambiguous due to misreading, we try to provide an acceptable meaning for it.