نگاهی تازه به سجع در گلستان سعدی با بررسی انواع سجع و تحلیل آنها به قصد شناختن نوع نثر سعدی

در فضای عمومی ادبیات یکی از مولفه‎هایی که گلستان سعدی را در ادبیات فارسی نمونۀ اعلای نثر ادبی کرده، استفادۀ هنری از صنعت بدیعی سجع است. در این پژوهش میزان استفادۀ سعدی از سجع به روش توصیفی‌‌‌تحلیلی موردبررسی قرار می‌گیرد و تک­تک سجع‌های حکایات گلستان استخراج و شمارش می‌شود تا به دو هدف مقاله برسیم. روش این پژوهش کتابخانه‎ای و بر مبنای آمارگیری و شمارش تمام مولفه‎های آهنگین‌کردن کلام مانند سجع، موازنه، ترصیع، مزدوج و سپس توصیف و تحلیل آنها قرار دارد. می‌کوشیم دو چیز را نشان دهیم: نخست اینکه شیوه‎های استفادۀ سعدی از صنایع بدیعیِ آهنگ‌دارکردن کلام و میزان آنها به چه شکل است؟ دوم اینکه آیا می‌توان گلستان را یک نثر مسجع نامید یا نثر آن یک نثر مستقل جداگانه‌ای به‌جز انواع تقسیم‎بندی‌شدۀ نثر مانند مرسل و موزون (مسجع) و موزون فنی است؟ نتایج تحقیق ضمن اثبات فرضیه در خصوص کاربرد سجع‌ها اثبات‌کنندۀ ادعای ما در مستقل شمردن نوع سبک گلستان است. همچنین از میان انواع سجع، سجع مطرف کاربرد بیشتری دارد. سجع‎ها بیشتر در پایان قرینه‎ها می‎آیند و سجع در آغاز قرینه و میانۀ جمله کمتر مشاهده می‎شود. همچنین از نظر طول قرینه‎ها سجع‌های با قرینۀ برابر، فراوان هستند. تفاوت طول قرینه‎ها بسیار کم و در مواردی نامحسوس است و در صورت تفاوت تعداد جملاتی که قرینۀ اول بلندتر از قرینۀ دوم باشد بیشتر هستند و برعکسِ آن انگشت ‎شمار است.

a new look at saj in saadi’s golestan by examining the types of saj and analyzing them in order to know the type of saadi’s prose

addressing the persian literature in general, one of the components that makes golestan-e saadi a great example of literary prose in is saadi’s artistic and moderate use of the original art referred to as of &saj&. in this research, the extent of saadi’s use of &saj& is investigated in a descriptive-analytical method, and each and every &saj& of golestan stories is extracted and counted in order to reach the two main goals of the article.the method of this library research is based on statistics and counting of all the components of melodious speech, such as &saj&, balance, and conjugation, and, then, describing and analyzing them.the findings are to be presented in two segments. first of all, what are the methods of saadi’s use of innovative techniques of composing words and their scale. second, can golestan be called a melodious prose, or is its prose a separate independent prose apart from the divided types of prose such as melodious and technical melodious?the results of the research, while proving the hypothesis regarding the use of &saj&, prove our claim in considering golestan’s style independently. also, among the types of &saj&, the &saj& is more used. the hyphens are mostly at the end of the conjunctions, and the hyphens are less common at the beginning of the conjunctions and in the middle of the sentence. also, in terms of the length of the parallels, there are multiple uses of &saj& with equal parallels. the difference in the length of the prepositions is very small and in some cases not noticeable, and in case of difference, the number of sentences where the first preposition is longer than the second preposition is more and vice versa.