نقدی بر توضیح چند بیت از بوستان سعدی به تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی

از میان شرح‌ ها و توضیحات متعددی که بر بوستان سعدی نوشته شده است، توضیح غلامحسین یوسفی نسبت به شروح دیگر در جامعۀ ادبی و دانشگاهی اهمیت بیشتری دارد و به ‌عنوان یکی از منابع اصلی درس «اشعار سعدی»، مورد استفاده و استناد استادان و دانشجویان است. با توجه به این مطلب، سوال این است که آیا توضیح یوسفی قابل اعتماد و خالی از اشکال است؟ و آیا با وجود آن، خواننده از شرح‌های دیگر بی‌نیاز است؟ نگارنده در پاسخ به این سوال‌ها پس از جمع‌آوری و نقل ابیاتی که در توضیح آنها اشکال و ایرادی دیده می‌شود، به ترتیب توضیح یوسفی و چند شارح دیگر (خزائلی، ناصح، سودی، انزابی‌نژاد و قره‌بگلو) را نقل کرده است. سپس به شیوۀ تحلیلی‌ - ‌انتقادی با ذکر دلیل، توضیح یوسفی بر هر بیت را نقد کرده و با استناد به لغت‌نامۀ دهخدا، معنا و توضیحی دربارۀ بیت و واژۀ موردبحث ارائه کرده که درست یا دقیق‌تر به نظر می‌رسد. ضمن اینکه هرجا لازم بوده، در تایید نظر خود شواهدی از سعدی و شاعران دیگر نیز نقل کرده است. از مجموع سیزده بیتی که در این مقاله نقد و بررسی شده است، نُه مورد از اشکالات به معنی بعضی واژگان مربوط می‌شود (بیت های شمارۀ 7، 19، 46، 49، 72، 283، 2028، 2093، 3381) و ناشی از بی‌توجهی ‌شارح به معانی مختلف یک واژه است. دو مورد از اشکالات، مربوط به خوانش واژه و معنی آن است (بیت های 1175 و 2020). دو اشکال دیگر به معنی کلی بیت مربوط می‌شود (بیت های 277 و 2503).

a review on the explanation of some verses from sa’di’s bustan edited and explained by gholamhossein yousefi

among the many descriptions and explanations that have been written on sa’di’s bustan, gholamhossein yousefi’s explanation is more important than other explanations in the literary and academic community compared to other explanations. the questions are whether yousefi’s description is completely reliable and without any problems? and does yousefi’s description make other explanations unnecessary? in response to these questions, the author has quoted the verses in which there are problems in their explanations, and the explanation of yousefi and some other commentators (khaza’eli, sudi, naseh, anzabinezhad and qarabaglu). then, in an analytical-critical way, by mentioning the reason, she criticized yousefi’s explanation on each verse. and referring to dehkhoda’s dictionary, she provided a meaning and explanation about the verse and word in question, which seems correct or more accurate. and wherever necessary, she has also quoted verses from sa’di and other poets in support of her opinion. out of the total of thirteen verses reviewed in this article, nine of the problems are related to the meaning of some words (verses: 7, 19, 46, 49, 72, 283, 2028, 2093, and 3381). two problems are related to the pronunciation of the word and its meaning (1175 and 2020). the other two are related to the meaning of the verses. (277 and 2503).