بررسی و نقد شیوۀ نگارش و محتوای اخلاقی تاریخ جهانگشای جوینی

تاریخ جهانگشای جوینی، علاوه بر اینکه یکی از مهم‎ترین آثار تاریخی دورۀ مغول به‌شمار می‎آید، از جنبۀ ادبی نیز یکی از شاهکارهای ادبیات پارسی است. در این پژوهش، جلوه‎ها و جنبه‎های گوناگونی اخلاقی کتاب تاریخ جهانگشا تحلیل و بررسی شده است. مدعای اصلی پژوهش حاضر این است که تاریخ جهانگشا علاوه بر ارزش‌های تاریخی، از جهت اشاعۀ مسائل اخلاقی و تعلیمی نیز یک اثر برجسته در عصر مغول، دوره‎ای دشوار برای فرهنگ ایرانی، به‌شمار می‎آید. به‌منظور بررسی این مدعا، مسائل اخلاقی تاریخ جهانگشا در دو نوع ایجابی و سلبی دسته‎بندی ‎و در ادامه، انواع شیوه‎های بیان عطاملک جوینی در مسائل اخلاقی واکاوی شده است. نتایج این پژوهش نشان می‎دهد که جوینی در مقام یک منتقد اخلاقی و مروج اخلاق در عصر مغول، با شیوه‎ای خلاقانه بیشتر متمایل به ترغیب افراد به امور نیک اخلاقی و اجتماعی بوده و به دلایلی همچون تلاش برای حفظ فرهنگ ایرانی، بیم از گزند مغولان در صورت نفی اعمال ایشان و ایدئولوژی ویژۀ او در باب اهمیت خوش‌بینی و امید، نهی از امور منفی، جایگاهی پایین‎تر در اندیشۀ او داشته است. همچنین به‎نظر می‎رسد تعدد روش‎های نویسنده در بیان مسائل اخلاقی حاکی از اهمیت تعلیم و اخلاق در نظام اندیشگانی او باشد.

investigating and analyzing the writing style and moral issues in tārikh- ‘i-jahāngushā

in addition to being one of the most important mongol historical works, tārikh- ‘i-jahāngushā is also a literary masterpiece of persian literature. in the present study, the moral and didactic aspects of tārikh- ‘i-jahāngushā are considered and specified. the major argument of this study is that in addition to tārikh- ‘i-jahāngushā’s historical values, it is a tour de force regarding the promulgation of moral and didactic issues. to prove this argument, the researchers have categorized historical issues into positive and negative. in addition, they have scrutinized different kinds of expressing moral issues by juvayni. the results of this study indicate that juvayni in the position of an instructor of morality had been more inclined to encourage people to righteous moral deeds, and warning people against negative deeds has had a lower position in his moral thought. additionally, it seems that the diversity of moral issue expression methods indicates the importance of didacticism and morality in his ideological system.