بازخوانی انتقادی جایگاه کتاب خاقانی شروانی: حیات، زمان و محیط او در حوزۀ خاقانی‌پژوهی

خاقانی‌پژوهی از دیرباز جزء یکی از مهم‌ترین حوزه‌های مطالعاتی ادب فارسی در نزد پژوهشگران به‌شمار می‌آمده است. در اهمیت جایگاه خاقانی‌پژوهی همین بس که چندین مقاله و پایان‌نامه با موضوع کتاب‌شناسی خاقانی تاکنون نگارش یافته است. یکی از حوزه‌هایی که کمتر مورد توجه خاقانی‌پژوهان قرار گرفته، مستندات تاریخی شاعر است. اهمیت جایگاه چنین پژوهشی تا جایی است که مجهول ماندن مستندات تاریخی دربارۀ شاعر، سهو و اشتباه خاقانی‌پژوهان را نیز به دنبال خواهد داشت. کندلی هریسچی بر آن بود تا با کتاب خاقانی شروانی: حیات، زمان و محیط او با هدف رفع مجهولات مزبور گامی بردارد. بر آن شدیم تا با نگاهی پژوهش محور و به دور از حبّ و بغض و با توجه به‌نقل قول‌های گوناگون محققان، کتاب مزبور را در بوتۀ نقد بسنجیم و به این پرسش ضروری پاسخ بدهیم که ضرورت وجودی این کتاب در حوزۀ خاقانی‌پژوهی چیست و مزایا و معایب آن کدام‌اند؟ دستاوردهای پژوهش نشان می‌دهد که نخست، این کتاب با عنایت به مطالعات تاریخی نویسنده کتابی ممتاز است؛ دوم، بعضی از محققان منصفانه و متعهدانه گزاره‌های کتاب را قضاوت کرده‌اند و بعضی دیگر خلاف دستۀ قبلی عمل کرده‌اند و سوم، نقطۀ قوت کتاب در توجه ویژۀ نویسنده به نامه‌ها و تحفه‌العراقین خاقانی است. کندلی هریسچی با تاکید بر استقرای تام گفته‌هایش فقط به اطلاعات کتابخانه‌ای داخلی توجه نکرده و پا را از مرزها فراتر گذاشته است. وی همچنین نشان داده است نگاه تاریخی و ارائۀ زمان‌بندی برای روشن‌کردن مسائل انتزاعی‌ای مثل تصوف و فتوت و اخوت شاعر کارایی ندارد.

a critical review of the place of the book khaqani shervani: his life, time and environment in the field of khaqani studies

khagani studies has long been considered one of the most important fields of study of persian literature in the eyes of researchers. regarding the importance of khaqani studies, it is enough that several articles and dissertations have been completed on the subject of khaqani bibliography. one of the fields that has received less attention from khaqani scholars is the poet’s historical documents. the importance of the position of such a research is to the extent that the historical documents about the poet remain unknown, it will also follow the mistakes and mistakes of khaqani scholars. kandli harischi decided to take a step with the book &khaqani shervani: his life, time and environment& with the aim of solving the aforementioned unknowns. we decided to evaluate the mentioned book in the crucible of criticism with a research-oriented view and away from love and hatred and according to the various quotes of researchers and answer the essential question that what is the necessity of this book in the field of khagani studies. and what are its advantages and disadvantages? the results of the research show that, firstly, this book is an excellent book considering the author’s historical studies. secondly, some researchers have judged the propositions of the book fairly and conscientiously, and some others have acted contrary to the previous category. thirdly, the strength of the book lies in the author’s special attention to the letters and tohfat al-iraqian khaqani. by emphasizing the induction of his statements, kandli harischi did not pay attention only to internal library information and stepped beyond the borders. he has also shown that the historical view and presentation of timing are not effective for clarifying abstract issues such as sufism, chivalrousness, and the poet’s brotherhood.