واکاوی تغییرات معنایی منظر شهری بر مبنای رویکرد نشانه‌شناسی (نمونه موردی: منظر کلان‌شهر کرج)

شهر به مثابه یک متن، شبکه پیچیده‌ای از رمزگان‌های فرهنگی است که امکان خوانش را برای شهروندان فراهم می آورد. با چنین توصیفی، این متن، قابلیت بررسی در قالب رویکرد نشانه شناختی را داراست. بررسی‌ها نشان می‌دهد روندهایی که بعد از دوره مدرنیسم بر شهرها حاکم بوده، لایه‌های متنی آن را دچار تغییر و به دلیل تکیه بر عملکرد و نه ابعاد فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و محیطی، از متن شهر بافت‌زدایی نموده است. ماحصل چنین رویکردی که تحت تاثیر روندهای مختلفی بوده است، تغییر در نوع نشانه (به عنوان ابزار تحلیل شهر به مثابه ی متن) می‌باشد. به عبارتی نشانه‌ها در متن شهر مدرن و سرمایه‌داری نه نشانه فرهنگی و قابل رمزگشایی توسط ناظر، بلکه به نشانه‌های کارکردی و بعضاً نشانه‌های نمادین تبدیل شده‌اند، موضوعی که بودریار از آن با عنوان «اقتصاد سیاسی نشانه» نام می‌برد. بدین ترتیب نشانه‌ها به پایین‌ترین سطح کارکردی خود تنزل یافته و در این صورت پایین‌ترین سطح معنا از محیط ادراک و تعلیق و تکثر معنا فراهم می شود. در این میان منظر شهر به عنوان اولین سطح تماس انسان و شهر، عرصه ای است که این تغییرات را می‌توان در آن به خوبی مشاهده و تحلیل نمود؛ بنابراین هدف این مقاله بررسی عوامل موثر بر روند بافت‌زدایی از منظر شهری و تبدیل نشانه ها در این متن به نشانه های کارکردی است. بدین ترتیب این مقاله پس از بررسی مفاهیم مرتبط با فضای اجتماعی، معنا و رویکرد نشانه‌شناسی و تدوین چارچوب مفهومی پژوهش، به بررسی منظر شهر در مقیاس کلان، به عنوان نمونه موردی می‌پردازد. بدین منظور نمونه هایی از ساخت‌وسازهای انجام شده در شهر کرج که از منظر کلان آن بافت‌زدایی کرده اند، بررسی و از منظر رویکرد نشانه شناختی و اقتصاد سیاسی نشانه نقد و تحلیل می‌شوند. نتایج نشان می دهد تکیه ‌بر ابعاد کارکردی و نمادین و وجوه اقتصادی یا سیاسی، زمینه ی ظهور عناصر کالبدی را در منظر شهر فراهم آورده است که بدون هیچ هم‌آوایی با سایر لایه‌های متنی در منظر شهر، خوانش آن را با معضلاتی روبه‌رو کرده است.

an investigation to the meaning changes of urbanscape through semiotics approach (case study: major urbanscape of karaj)

city as a text is a complex network of cultural codes which provide reading of city for people. by this explanation, this text can investigate and analyze through semiotics approach. exploring shows that the trends which happened after capitalism and modernism, have had influence on this text and decontextualized from its textual layers, so changing in role of signs happened (sign is an analytical media for analyzing the text). in other words, signs in modern and capitalized city, is not a cultural sign and readable ones for observers. there are only functional signs or maybe symbolic ones. baudrillard named this changing as economic-political theory of signs. so signs decade to their lowest functions and therefore the lowest level of meaning perceived, which lead to suspending and plurality of meaning for observers. urbanscape is the first scene which human perceived and observed when faced with the city. therefore, urbanscape chose for analysis in this article. defining the influential factors, which decontextualize from urbanscape, is the main goal of this research. for achieving the goal, first investigating the concepts and defining the theoretical framework done, then major urbanscape of karaj explored as the case study. for this goal, new constructions, which decontextualize from the text (urbanscape), are considered. this analysis based on semiotic approach and economic-political theory of sign. results shows that emphasis on functional and symbolic dimension of signs and economic and political trends lead to constructions with no compatibility to textual layers of urbanscape which make problems in readability and perception of it.