سناریوهای توسعه طبیعت گردی بر پایه سند چشم انداز توسعه کشور و با رویکرد آینده نگری (مطالعه موردی: استان یزد)

در ایران سابقه آینده‌نگری به برنامه‌های عمرانی پنج‌ساله کشور و سند چشم‌انداز توسعه (افق1404) برمی‌گردد؛ یکی از مهم‌ترین محورهای مطرح شده در این سند، توسعه کشور از طریق گردشگری‌پایدار است. طبیعت‌گردی به‌عنوان گونه‌ای از گردشگری پایدار، توان بالقوه‌ای در ایفای نقش در توسعه منطقه‌ای و ملی دارد؛ لذا هدف پژوهش حاضر، به عنوان مطالعه‌ای توصیفی تحلیلی و میدانی، تدوین سناریوهای آینده این نوع از گردشگری در استان یزد و ارزیابی وضعیت آن بر اساس این سناریوها است.داده های مورد نیاز از طریق مطالعات کتابخانه ای گردآوری شده است و با روش نمونه گیری هدفمند از جامعه آماری که شامل استادان و پژوهشگران حوزه برنامه ریزی شهری، منطقه ای و گردشگری می باشد، تعداد 15 نفر انتخاب شده است. سپس با بهره گیری از روش تحلیل ساختاری که از روش های متداول و پذیرفته شده آینده نگری است، با استفاده از نرم افزارهای میک مک و سناریو ویزارد، سناریوهای توسعه طبیعت گردی در استان یزد شناسایی شده است. از بین پنج سناریو شناسایی شده که طیفی از مطلوبترین تا نامطلوبترینوضعیت های احتمالی را ارائه می کنند، سناریو چهارم و پنجم )وضعیت نامطلوب(، بیشترین نزدیکی را با وضعیت فعلی منطقه دارند؛ چرا که ارزیابی تطبیقی برنامه های اقدام منطقه در سند چشم انداز توسعه کشور با وضعیت های احتمالی مستخرج از این دو سناریو، از نظر کمی فقط 68 درصد همپوشانی وجود دارد و از نظر کیفی نیز همپوشانی بسیار ناچیز است؛ لذا به نظر می رسد در بهترین حالت نیز، یزد تنها به برخی از اهداف ترسیم شده در سند چشم انداز خود دست خواهد یافت.

nature tourism development scenarios based on the country’s development vision document and with a forward-looking approach (case study: yazd province)

in iran, the history of foresight goes back to the five-year development plans of the country and the development vision document (the horizon 1404); one of the most important axes raised in this document is the development of the country through sustainable tourism. nature-based tourism, as a type of sustainable tourism, has the potential to play a role in regional and national development; therefore, the purpose of the current research, as a descriptive-analytical and field study, is to compile the future scenarios of this type of tourism in yazd province and evaluate its situation based on these scenarios. the required data has been collected through library studies, and 15 people have been selected from the statistical society that includes professors and researchers in the field of urban, regional and tourism planning with the purposeful sampling method. then, using the structural analysis method, which is one of the common and accepted future research methods, using micmac and scenario wizard software, the scenarios of nature-based tourism development in yazd province have been identified. among the five identified scenarios that present a range from the most favorable to the most unfavorable possible situations, the fourth and fifth scenarios (unfavorable situation) are the closest to the current situation of the region; because the comparative evaluation of the regional action plans in the country's development perspective document with the possible situations extracted from these two scenarios, quantitatively there is only 68% overlap and qualitatively the overlap is very small; therefore, it seems that even in the best case, yazd will only achieve some of the goals outlined in its vision document.