تحلیل فضایی آسیب‌پذیری سکونتگاه‌های انسانی در برابر زلزله (نمونه موردی: استان آذربایجان‌غربی)

هدف اصلی این پژوهش تحلیل فضایی آسیب‌پذیری سکونتگاه‌های انسانی در برابر زلزله و در استان آذربایجان‌غربی می‌باشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و روش بررسی آن توصیفی-تحلیلی است. روش گردآوری داده‌ها به‌صورت کتابخانه‌ای و میدانی است. جامعه آماری پژوهش شهرستان‌های 19 گانه استان آذربایجان غربی است. تجزیه‌وتحلیل داده‌های پژوهش به‌صورت کمی و با استفاده از نرم‌افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی صورت‌ گرفته است. در جهت تحلیل فضایی داده‌ها از روش‌های متعددی نظیر مدل درون‌یابی idw، تابع تراکم kernel، تابع تراکم line، مدل همپوشانی fuzzy overlay و تابع and استفاده‌شده است. یافته‌های این پژوهش نشانگر این است که در شمال استان شهرستان‌های سلماس، خوی، چایپاره، چالدران و ماکو، در جنوب شرقی استان شهرستان تکاب و در جنوب استان شهرستان‌های سردشت، میرآباد، پیرانشهر و اشنویه در زمره شهرستان‌ها با میزان آسیب‌خیزی بالا قرار دارند. مطابق داده‌های موجود می‌توان اذعان داشت که جنوب شرقی استان به نسبت جنوب و شمال استان از آسیب‌پذیری کمتری برخوردار است. در یک جمع‌بندی کلی نیز در حدود 46 درصد از مساحت استان و 18 درصد از جمعیت استان در محدوده با آسیب‌خیزی بالا قرار دارند.نتیجه‌گیری: امروزه پیرو مخاطرات اخیر به‌خصوص زلزله‌های اتفاق افتاده، لزوم توجه به ارتقاء تاب‌آوری در سکونتگاه‌های انسانی را می‌افزاید؛ بنابراین بر اساس نتایج به‌دست‌آمده در این پژوهش، پیشنهاد می‌گردد تا قبل از وقوع زلزله در مراکز با آسیب‌پذیری خیلی بالا مدیریت قبل از بحران شکل گیرد.

spatial analysis of the vulnerability of human settlements against earthquakes (case study: west azarbaijan province)

the main purpose of this research is to analyze the spatial vulnerability of human settlements against earthquakes in west azerbaijan province. the present research is descriptive-analytical regarding its practical purpose and investigation method. the method of data collection is library and field. the statistical population of the research is 19 townships of west azarbaijan province. the analysis of research data has been carried out quantitatively using gis software. several methods have been used to spatially analyze data, such as the idw interpolation model, kernel density function, line density function, fuzzy overlay model, and and function. the findings of this research show that salmas, khoi, chaypare, chaldiran and mako townships are in the north of the province, takab township is in the southeast of the province, and in the south of the province, the townships of sardasht, mirabad, piranshahr and oshnaviyeh are among the cities with a high vulnerability rate. according to the available data, it can be acknowledged that the southeast of the province is less vulnerable than the south and the north of the province. in a general summary, about 46% of the area of the province and 18% of the population of the province are in the area with high vulnerability. today, following the recent hazards, especially the earthquakes, it is necessary to pay attention to the improvement of resilience in human settlements; therefore, based on the results obtained in this research, it is suggested to form pre-crisis management before the earthquake in centers with very high vulnerability.