بررسی تغییرات انگاره‌ی واژه‌ی شیعه در طول تاریخ اسلام

یک مطالعه‌ تطبیقی و اجمالی از تاریخ، گزارشات تاریخی، حدیثی و رجالی که واژه‌ شیعه در آن‌ها به‌کار رفته است، بیانگر تحول و تطورات معنایی در مفهوم شیعه در طول قرون متمادی است. شناخت این تطورات و تحولات در حوزه‌ معنایی این کلمه، می‌تواند ارتباط مفهوم این واژه با گفتمان‌های علمی هر عصر را نشان دهد؛ به‌عنوان مثال، در کتب اهل سنّت با واژه‌هایی نظیر شیعه، تشیع، و... مواجه هستیم؛ در نگاه ابتدایی و ظاهری، این نتیجه حاصل می‌شود که راویان شیعی در کتب اهل سنّت به‌طور وفور و گسترده مورد نظر بوده‌اند اما با بررسی هریک، به این مهم دست می‌یابیم که واژه‌ شیعه، منحصر در امامیّه نبوده و معنایی عام داشته است و عوامل متعددی موجب انتساب یک راوی به تشیع بوده است؛ بنابراین پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی، به‌منظور بررسی تغییرات معنایی کلمه‌شیعه با رویکرد تاریخ‌انگاره می‌پردازد؛ نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد که واژه‌ شیعه در طول تاریخ سیری پویا داشته و در طول زمان و تحولات تاریخی توسعه و تضییق داشته است و یا به عبارتی دیگر، این واژه در تحولات خود با اندیشه‌ جامعه هماهنگ بوده است؛ از این‌رو، با بررسی این واژه به‌لحاظ لغوی و اصطلاحی و تحلیل آن در مقایسه با واژگان مترادف به‌معنای دقیق‌تر و جامع‌تری از این واژه دست می‌یابیم.

investigating the changes in the term of shiite with historical perspective

the thoughts of society in its developments, thus examining this word is lexically and terminologically analyzed and compared to synonymous terms in a more precise and comprehensive sense. a comparative and overview of the history, historical accounts, hadith, and the rejali used in the term shi’a indicates semantic evolution in the meaning of shi’a over many centuries, recognizing these developments and developments in the field, the semantic meaning of this word can indicate the relevance of the concept of the word to the scientific discourses of any age; for example, in sunni books, we find terms such as shiites, tashayou, and others; from the primitive point of view, it is concluded that shiite narrators have been widely sought after in the sunni books, but by examining each one, we find that the word shi’a has not been unique to imamiyah, it has had a general meaning and several factors have led to the assignment of a narrator to the shiites. therefore, the present study uses a descriptive-analytical method to investigate the semantic changes of the word shi’a with the approach of the history of the paradigm; it shows that the word shi’a has been dynamic throughout history and has expanded or weakened over time and in historical developments, or in other words, it has been consistent with the thoughts of society in its developments, thus examining this the word is lexically and terminologically analyzed and compared to synonymous terms in a more precise and comprehensive sense.