قرآن کریم؛ مخلوق باواسطه یا بی‌واسطه؟

تحلیل فلسفی وحی و تکلّم الهی، یکی از ضرورت‌های دینی است. بشری بودن الفاظ قرآن کریم، انگاره‌ای است که حداقل از قرن سوم هجری، برای تبیین نحوه‌ خلق قرآن کریم طرح شده است. برخی معاصران همچون سروش و... برآنند که با توجه به اصل «سنخیت»، ممکن نیست قرآن مخلوق بی‌واسطه‌ خداوند باشد؛ بلکه باید قرآن کریم را از طریق و به‌واسطه‌ پیامبر اکرم(ص)، به خداوند نسبت داد. ازاین‌رو، پس از تبیین نحوه‌ تمسک او به اصل سنخیت، برداشت‌اش از این قاعده تحلیل و نقد شده است. این مسئله در فلسفه، ذیل عنوان ربط حادث به قدیم بررسی می‌شود و فلاسفه از دیرباز راه‌حل‌هایی برای تبیین آن ارائه کرده‌اند. به طوری که اصل سنخیت مانع از الهی دانستن الفاظ قرآن کریم نیست و با توجه به مبانی فلسفی سروش و کسانی مانند او که بیشتر برآمده از فلسفه‌ صدراست، ازجمله مبانی وحدت تشکیکی وجود، می‌توان به‌دست آورد که پذیرش اصل سنخیت و بساطت ذاتملازمه‌ای با بشری بودن الفاظ قرآن کریم ندارد و ضمن پذیرش آنها، همچنان الفاظ قرآن کریم را می‌توان مخلوق بی‌واسطه‌ خداوند دانست.

the holy qur’an - an intermediate or immediate creature?

philosophical analysis of revelation and divine speech is one of the religious necessities. the humanity of the words of the holy qur’an is an idea that has been developed for at least the third century ah to explain how the holy qur’an was created.  some contemporary thinkers, such as soroush, believe that the qur’an cannot be an immediate creation of god due to the principle of &proportion&, rather, we should attribute the holy qur’an to god through the prophet (pbuh). accordingly, after he explained this rule, his understanding has been analyzed and criticized after explaining how he applied the principle of proportion. this question is examined in the following philosophy of the relevance of ancient events and philosophers have offered solutions to explain it. this rule does not mean that the text of the holy qur’an is made by anyone other than god. given soroush’s philosophical foundations and those like him which are more in line with sadra’s philosophy, including the foundations of the constitutional unity of existence, it can be concluded that acceptance of the principle of proportion and simplicity of the nature is not essential to the being humanity of the qur’an, and in its acceptance, also the words of the holy qur’an can be considered as the immediate creation of god.