ادلۀ حجیت اجماع در مسائل اعتقادی از دیدگاه متکلمان

اجماع یکی از منابع دستیابی به احکام است که احیاناً در اعتقادات نیز می‌تواند منبع باشد. در کتاب‌های کلامی دانشمندان اسلامی، شیعه و یا سنی، برای اثبات بعضی از آموزه‌های اعتقادی، از دلیل اجماع استفاده شده است، حال باید دید که آیا این اجماعات حجیت دارد؟ و ملاک اعتبار و محدوده حجیت آن کدام است؟این تحقیق متکفل بررسی پاسخ سوالات فوق از مهمترین مکاتب کلامی، یعنی امامیه، معتزله، اشاعره و ماتریدیه است. در این تحقیق که از نوع بنیادی است، سعی شده است با روش تحلیلی و کتابخانه‌ای و با رویکرد استدلال عقلی و نقلی به تبیین ابعاد مختلف اجماع پرداخته شود. در این نوشتار دلایل اقامه شده برای حجیت اجماع در مسائل اعتقادی مورد خدشه قرار گرفته است. مهم‌ترین نتایج به دست آمده در این پژوهش عبارت است از اینکه: اصولیین امامیه و برخی اخباریین، حجیت اجماع را از باب عقل می‌پذیرند، اشاعره حجیت اجماع را به روش نقلی می‌پذیرند، اکثر معتزله و همچنین ماتریدیه نیز حجیت اجماع را به روش نقلی می‌پذیرند، در این مقاله در دلایل اقامه شده خدشه وارد شده است، و قول مختار این است که: دلیلی بر حجیت اجماع در مسائل اعتقادی وجود ندارد.

proofs of the validity of consensus in matters of faith from the point of view of theologians

consensus is one of the sources of reaching rulings, which may be a source of beliefs as well. in the theological books of islamic scholars, shia or sunni, the reason for consensus has been used to prove some of the doctrines. and what is the criterion of credibility and the scope of its validity? this research aims to examine the answers to the above questions from the most important theological schools, namely the imamiyyah, mu’tazilah, ash’ari, and matridiyyah. this research, which is of a fundamental type, has tried to explain the different dimensions of consensus with the analytical and library methods and with the approach of rational and narrative reasoning. in this article, the reasons given for the validity of consensus in matters of belief have been undermined. the most important results obtained in this research are that: the fundamentalists of the imamiyyah and some akhbaris accept the authority of consensus based on reason, the ash’arites accept the authority of consensus through narration, and most of the mu’tazila and matridiyya also accept the authenticity of consensus through narration. in this article, there is a flaw in the arguments presented, and mukhtar’s opinion is that: there is no evidence for the validity of consensus in matters of faith.