بررسی و نقد دیدگاه پوزیتیویستی آگوسنت کنت در باب منشا دین بر اساس نظریه فطرت شهید مطهری

منشا دین یکی از مباحث مهم در فلسفه دین و کلام جدید است که در مورد آن دیدگاه‌های مختلفی از سوی متفکران غربی و اندیشمندان اسلامی مطرح شده است. آگوست کنت جامعه‌شناس مشهور فرانسوی منشا دین را جهل آدمی می‌داند. ازآنجایی‌که نگرش وی در این زمینه مبتنی بر مراحل تکامل اندیشه بشر است و دین را محصول مرحله اول، یعنی دوره تبیین الهیاتی پدیده‌ها می‌داند؛ بنابراین ازنظر او دوران ادیان سنتی به پایان رسیده است. در مقابل شهید مطهری که از برجسته‌ترین اندیشمندان معاصر است؛ منشا گرایش به دین را فطرت انسان می‌داند؛ یعنی گرایش به خداپرستی در ذات و نهاد انسان ریشه دارد. ازنظر وی بر مبنای فرمایش امیرالمومنین(ع) بعثت پیامبران برای آگاه کردن مردم به گرایش‌های نهفته در وجودشان مانند گرایش به حق و حق‌پرستی است. بر این اساس آنچه در این پژوهش صورت گرفته است، تبیین دیدگاه کنت و نقد آن بر مبنای نظریه فطرت استاد مطهری است. درنهایت بر اساس نقدهای وارد بر رویکرد کنت معلوم شده است که تلقی ساده‌انگارانه وی از دین و رسیدن به پارادوکسی که خودش نیز به آن اعتراف کرده است با نظریات تکاملى و کارکردى او قابل‌رفع نیست.

investigation and criticism of the positivist view of auguste comte about the origin of religion based on the fitrà theory of shahid motahhari

one of the important issues that is raised today in the philosophy of religion and the new theology is the question of the origin of religion and how it came into existence. religion is a phenomenon that mankind has been dealing with for a long time, and no era can be found in which religion does not exist. the origin of this important issue has always involved the minds of many sages and different views have been formed around this issue. auguste comte, the famous french sociologist, considers the origin of religion to be human ignorance and believes that the age of religion is over. on the other hand, shahid motahhari, who is one of the most prominent contemporary islamic thinkers, has expressed detailed discussions about religion and its origin in his various works. shahid motahhari believes that the origin of religion is human nature, that man has a natural inclination towards religion and belief in the one god, and human factors cannot be the origin of religion. in this article, with the descriptive-analytical method, while explaining comte’s point of view, it is criticized based on shahid motahhari’s fitrà theory. comte`s simplistic view of religion and reaching a paradox that he himself admitted to cannot be resolved with his evolutionary and functional equivalence theories and invalidates his view.