پیش‌نیازها و پیشران‌های تحقق تمدن نوین اسلامی در اندیشه مقام معظم رهبری

در جهان‌بینی اسلامی دو رکن اساسی «انسان‌سازی» و «تمدن‌سازی» جهت رسیدن به اهداف متعالی الهی، درخششی بی‌بدیل دارد و قرآن کریم هدف از بعثت رسولان را انسان‌سازی به‌عنوان نیل به هدف اصلی خلقت دانسته و ازاین‌رو تمدن‌سازی جهت ایجاد فضای مناسب برای تحقق انسان‌سازی اهمیت بسیاری دارد. از طرفی وجود ظرفیت‌های بی‌بدیل اسلامی در ابعاد گوناگون، مبین قدرت تمدن‌سازی اسلام در ابعاد جهانی است. در این میان، اندیشه‌ها و نظرات رهبر معظم انقلاب اسلامی در موضوعات مختلف مبحث تمدن نوین اسلامی، یکی از مهم‌ترین و عمیق‌ترین مباحثی است که تاکنون مطرح‌شده و دارای ویژگی‌های منحصربه‌فرد در موضوعات تمدن پژوهی، تمدن‌سازی و آینده‌نگری جهان اسلام است؛ لذا در مقاله حاضر با تمرکز بر دیدگاه‌های ایشان سعی گردیده پیشران‌ها و پیش‌نیازهای تحقق تمدن نوین اسلامی با استفاده از آینده‌پژوهی گردآوری و موردبحث قرار گیرد. رویکرد این تحقیق اکتشافی - آمیخته بوده و در روش کیفی، ضمن بررسی اسناد و متون و مصاحبه با 7 خبره، با استفاده از روش تحلیل محتوا، پیشران‌ها و مولفه‌های تحقق تمدن نوین اسلامی در اندیشه مقام معظم رهبری گردآوری‌شده است. در بخش کمی نیز از طریق پیمایش خبرگی و پرسشنامه، برای اعتبارسنجی و اولویت‌بندی هریک از پیش‌نیازها و پیشران‌های تحقق تمدن نوین اسلامی اقدام شده است. بر اساس یافته‌های پژوهش، پیش‌نیازهایی چون آینده‌نگری در تمدن سازی، نظام سازی و تعالی الگوی مدیریت، اصلاح سبک زندگی و پیشران‌هایی مانند علم و فناوری، وحدت کشورهای اسلامی، معنویت از مهم‌ترین مواردی هستند که در منظومه فکری رهبر معظم انقلاب بیان شده‌اند.

prerequisites and driving forces of realization of the new islamic civilization in the thought of iran’s supreme leader

in the islamic perspective, &humanization& and &civilization& are two fundamental pillars essential for achieving the ultimate divine objectives, each possessing an irreplaceable luster. the holy qur’an views the purpose of sending messengers as fostering humanization, which is the primary goal of creation, making the establishment of civilization crucial to creating an environment conducive to humanization. moreover, the unique islamic capacities across various dimensions demonstrate the strength of islamic civilization on a global scale. among the most significant and profound discussions to date are the thoughts and opinions of the supreme leader of the islamic revolution on modern islamic civilization. these discussions have distinctive features in the realms of civilization research, development, and the future of the islamic world. this article, therefore, concentrates on his perspectives to gather and examine the catalysts and conditions necessary for the emergence of a modern islamic civilization through future studies. the research adopts an exploratory-mixed approach using qualitative methods, including document review, text analysis, and interviews with seven experts, to compile the elements and drivers of modern islamic civilization as envisioned by the supreme leader. in the quantitative phase, an expert survey and questionnaire were employed to validate and rank each prerequisite and driver for the advent of modern islamic civilization. the research findings highlight prerequisites such as a forward-looking approach to civilization, systematization, and management model excellence, along with lifestyle adjustments. additionally, drivers like science and technology, the unity of islamic nations, and spirituality are identified as some of the most crucial aspects articulated in the supreme leader’s intellectual framework.