نظری بر علل تکوین رشد فعالیت احزاب در جامعه کنونی ایران و چالش های فراروی آن

آشنائی نخبگان ایرانی با غرب و تلاش آنها برای استقرار نظام سیاسی مبتنی بر پارلمانتاریسم در سده نوزدهم، آنها را با حزب و فعالیت های حزبی آشنا و ترغیب به تشکیل آن در ایران نمود. بدین ترتیب تحزب در ایران قدمتی به اندازه مشروطیت دارد. از آن هنگام، استقرار مشروطیت در سال 1906 م/ 1285 ه. ش. ، تاکنون هر از چند گاهی به دنبال باز شدن فضای سیاسی ایران احزاب در صحنه سیاسی ایران ظاهر اما با گذشت اندک زمانی به دلیل عدم نهادینه نگردیدن فعالیتها آنها و حاکم شدن هرج و مرج بر جامعه نهایتا انسداد سیاسی بر جامعه اعاده گشته و چراغ احزاب نیز خاموش گردیده است. علی رغم وجود چنین تجربه ای از فعالیت های حزبی نزد ایرانیان، یک بار دیگر پس از انتخابات ریاست جمهوری خرداد ماه 1376 از یکطرف به دلیل تحولات ساختاری - جمعیتی به وقوع پیوسته، طی سال های قبل از آن، در ایران و از طرف دیگر بدلیل نگاه متفاوت آقای خاتمی در قبال توسعه و ثبات سیاسی امکان فعالیت احزاب در ایران فراهم شد. تامل در واقعیت های سیاسی، اجتماعی و فکری ایران بیانگر این مهم است که بدلیل تشابه شکل گیری و عملکرد احزاب کنونی با احزاب در مقاطع قبلی، چالش های فراروی آنها نیز تا اندازه زیادی یکسان است. لذا ضروری ترین مسئله در مقطع فعلی،‌ برای نهادینه ساختن تحزب و آزادی در ایران، آسیب شناسی به موقع و انتخاب راه کارهای مناسب برای مقابله با چالش ها است.