روش مقایسه ای: چیستی، چرایی و چگونگی بکارگیری آن در علوم سیاسی

به کارگیری روش مقایسه ای در مطالعه جوامع، نظام ها، پدیده ها و خط مشی های سیاسی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این روش می تواند آگاهی محقق را درباره پدیده مورد مطالعه افزایش دهد، او را از تعلمیمات بیجا بازدارد و موجب استفاده از تجارب مطلوب دیگر جوامع در تدوین و اجرای سیاست ها واستفاده بهینه از منابع و امکانات گردد. روش مقایسه ای می تواند محدودیت ها و نارسایی های روش های مختلف سنتی، موردی و آماری را جبران سازد و محقق را در تدوین نظریات با توجه به نقاط مشترک بین نمونه های مورد مطالعه و طبقه بندی پدیده ها با عنایت به نقاط تمایز موجود بین نمونه ها، یاری کند. نحوه انتخاب نمونه ها در روش مقایسه ای باید به گونه ای باشد که از هر نوع، حداقل یک نمونه مورد بررسی قرار گیرد و تعداد نمونه ها متناسب با نقاط اشتراک و اختلاف بین پدیده های مورد مطالعه انتخاب گردند تا پژوهشگر بتواند به دو هدف اصلی از به کارگیری روش مقایسه ای، یعنی تئوری پردازی و گونه شناسی، دست یابد. البته با توجه به اطلاعات و واقعیات جدید ، نظریات و تقسیم بندی های به دست آمده ممکن است رد یا تایید گردند. به کارگیری روش مقایسه ای در علوم سیاسی نیز از محدودیت هایی برخوردار است که از آن جمله می توان به کم نظیری یا بی مانندی پدیده های سیاسی در مقایسه با پدیده های فیزیکی ، سردرگمی محقق در انتخاب نمونه های به ظاهر متشابه ولی در واقع متمایز ، معانی متفاوت پدیده های سیاسی، و نیز تمایلات سیاسی وارزشی محقق در انتخاب نمونه ها اشاره کرد. با توجه به مزایای مشکلات روش مقایسه ای و با عنایت به اهداف مورد نظر محققان ، می توان از این روش نیز برای مطالعه تطبیقی نظام ها، سیاست ها و پدیده های سیاسی استفاده کرد.