بررسی جامعه‌شناختی اعمال حاکمیت دینی بر معاهدات بین‌المللی در قانون‌گذاری ایران

دست نیافتن به اهداف و پیامدهای مورد انتظار در توسعه اجتماعی، موضوع قانون‌خواهی و قانون‌گریزی را به یک مسئله پیچیده اجتماعی متاثر از ابعاد حقوقی و تاریخی تبدیل نموده است. در این مقاله، تنش میان امر دینی و حقوق بین‌الملل با توجه به اعمال حاکمیت دینی از مسیر نهاد نظارتی شورای نگهبان و با استفاده از نظریه‌های دین و حقوق وبر تبیین گردید تا مشخص شود که تا چه اندازه نظام سیاسی این تنش را با ابزار حق تحفظ و نظارت شرعی، تبدیل به توافق نموده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که تعارضی جدی میان حاکمیت شرع و قوانین مدرن در حقوق بین‌الملل وجود دارد؛ از یک سو، موضوع اولویت حکم حکومتی بر حکم شرعی یک دستاویز برای اعمال مصلحت‌اندیشانه قوانین داخلی و بین‌المللی بوده است و از سوی دیگر، تعداد معاهدات بین‌المللی که با وجود مغایرت‌های شرعی و بنا بر ضروریات روز به تصویب رسیده‌اند، کم نیست. درنتیجه، نمی‌توان کارکرد نظارت شرعی شورای نگهبان را به‌عنوان یک نهاد مشروعیت‌بخش به قوانین، کارآمد دید زیرا این نهاد با دخالت ملاحظات مذهبی بر قوانین، به‌جای بهره بردن از خرد جمعی باعث سیاسی شدن حقوق اجتماعی و فرهنگی شده است.