مسئولیت قضات؛ امکان یا امتناع (مطالعه تطبیقی نظام مسئولیت مدنی قضات در ایران، فرانسه و ایالات‌متحده آمریکا)

جبران خسارات مادی و معنوی شخص متضرر و ترمیم آن، مستلزم راهکاری است که از آن با عنوان مسئولیت مدنی یاد می‌شود. مسئولیت مدنی، رابطه‌ای حقوقی بوده که منجر به تکلف یک شخص در برابر دیگری به جبران خسارات وارده می‌گردد. مصونیت و درنتیجه‌ آن، عدم مسئولیت ممکن است موجب تسامح افراد در رعایت حقوق یکدیگر و به‌تبع آن، ایراد خسارت گردد. قضات نیز همچون دیگر انسان‌ها ممکن‌الخطا هستند و دور از اندیشه نیست که اشتباهاً و یا حتی با سوءاستفاده از قدرت تحت اختیار، در اعمال قانون سهل‌انگاری نموده و حقوق اصحاب دعوی را خدشه‌دار نمایند. خطای قاضی، اهمیتی دوچندان دارد چراکه ممکن است جان، مال و آبروی افراد را به خطر اندازد. بدین ترتیب، ضروری است تدابیری در جهت جبران خسارات وارده به افراد اتخاذ گردد. قانون‌گذاران، نظر به اصل برابری در مقابل قانون و جهت اجرای هرچه بیشتر دموکراسی، مسئولیت مدنی قاضی را مدنظر قرار دادند و به‌تدریج از اصل مصونیت مطلق به سمت مسئولیت مدنی حرکت نمودند زیرا مسئولیت قضات در پی حاکمیت اصل مصونیت، نادیده گرفته می‌شد. در پژوهش پیش رو، پس از ایضاح مفهوم مسئولیت مدنی و مبانی آن، به مطالعه تطبیقی مسئولیت مدنی قضات در کشورهای ایران، فرانسه و ایالات‌متحده آمریکا می‌پردازیم.

judicial accountability: possibility or refusal (a comparative study of civil liability of judges in iran, france, and the united states)

compensating for material and moral damages to the affected individual and restoring them requires a solution known as civil liability. civil liability is a legal relationship that entails one person's obligation to compensate for damages caused to another. immunity and, consequently, impunity may lead to individuals tolerating the violation of each other's rights, resulting in harm. judges, like other individuals, are prone to errors, and it is not unthinkable that they may negligently or even maliciously, misuse their discretionary power, causing harm to the rights of the parties involved. the error of a judge is of double importance as it may jeopardize the lives, property, and reputation of individuals. therefore, it is essential to take measures to compensate for the damages inflicted on individuals. legislators, in consideration of the principle of equality before the law and to enhance democracy, have brought judicial liability into focus, gradually moving from absolute immunity towards civil liability, as the responsibility of judges was previously overlooked in the pursuit of the principle of absolute immunity. in this research, after clarifying the concept of civil liability and its foundations, we delve into a comparative study of judicial civil liability in iran, france, and the united states.