بررسی فقهی و حقوقی تفاوت دیه‌ زن و مرد از منظر تبعیض علیه زنان

امروزه، تفاوت دیه زن و مرد یکی از مسائل مهمی است که در قانون حقوقی و کیفری ایران بحث‌برانگیز بوده و شبهات زیادی در اذهان ایجاد کرده است. با وجود تاکید دین اسلام بر برابری حقوق افراد، قانون مجازات اسلامی حاوی مقررات متفاوتی درباره زن و مرد بوده که برخی در مورد زنان جنبه حمایتی دارد و برخی دیگر مانند سن، مسئولیت کیفری، شهادت، دیه و قصاص به‌ظاهر تبعیض‌آمیز است. بر اساس ماده 550 این قانون، دیه زن نصف دیه مرد است و علت آن علاوه بر برخی دلایل فقهی، تفاوت جایگاه اجتماعی و اقتصادی زنان در برابر مردان ذکر شده است. موضوع، تفاوت دیه و قصاص بین زن و مرد است. بر اساس فتوای مشهور فقها، دیه زن نصف دیه مرد است و در جراحات بر این باورند که زن و مرد تا یک‌سوم دیه برابرند و بیش از آن، دیه زن نصف دیه مرد می‌شود؛ بنابراین، در امر دیه بین زن و مرد تفاوت وجود دارد اما نه به خاطر اینکه قیمت مرد بیشتر از زن است. قصاص در مورد هر دو وجود دارد؛ نفس در مقابل نفس. با این وجود، برخی از فقها با استدلال اینکه چون در میدان مسائل اقتصادی، مرد عمدتاً فعال و منشا مال و تولید ثروت است، عدم تساوی دیه را امری عقلائی می‌دانند و این‌گونه بر تبعیض علیه زنان دامن می‌زنند و آن را امری پیش‌پاافتاده تلقی می‌کنند. تفاوت دیه زن و مرد ناظر به شرایط و مقتضیات زمان صدر اسلام بوده و با توجه به تغییر شرایط و اقتضائات و معیارها در این زمان، لازم است دیه زنان نیز همانند مردان و به شکل برابر باشد.

jurisprudential and legal study of the difference between the diyat of man and woman from the perspective of discrimination against woman

nowadays, the difference between man and woman's blood money is one of the most important issues that is controversial in iranian legal and criminal law and has created many doubts in the minds. despite the islamic religion's emphasis on equal rights for individuals, the islamic penal code contains different provisions for men and women, some of which are protective of women and others, such as the age, criminal responsibility, testimony, blood money, and retribution, are seemingly discriminatory. according to article 550 of this law, a woman's diyat is half of a man's diyat, and the reason for this, in addition to some jurisprudential reasons, is the difference between the social and economic status of women compared to men. the issue is the difference between blood money and retribution between men and women. according to the famous fatwa of the jurists, a woman's diyat is half of a man's diyat, and in injuries it is believed that a man and a woman are equal to one third of the diyat, and more than that, a woman's diyat becomes half a man's diyat. therefore, there is a difference between men and women in the matter of blood money, but not because the price of a man is higher than a woman, no, there is retaliation for both, soul for soul, but some jurists argue that because in the field of economic issues, a man is mainly active and the source of wealth and the production of wealth, they consider the inequality of blood money as a rational thing, and thus incite discrimination against women and consider it a trivial thing. the difference between the diyat of a man and a woman is related to the conditions and requirements of the time of the beginning of islam; considering the change in the conditions, requirements and criteria in our time, we should consider the diyat of women as equal to men.