زمینه شناسی تاریخی نقش آفرینی جریان های سیاسی در ایران معاصر بر اساس نظریه بحران توماس اسپریگنز؛ مطالعه موردی تشکیل سازمان مجاهدین خلق

دغدغه اصلی این مقاله، ارائه نگرشی اندیشه‌ای و روشمند با رویکردی انتقادی به اندیشه سیاسی موسسان سازمان مجاهدین خلق و کاربرد نظریه اسپریگنز در تجزیه و تحلیل اندیشه سیاسی است. مقاله حاضر می کوشد تا مراحل مشکل شناسی، علل شناسی، آرمان شناسی و راه حل شناسی را در اندیشه سیاسی سازمان مجاهدین خلق، سازماندهی نظری کند. به منظور فهم اندیشه های سیاسی موسسان سازمان مجاهدین خلق، از رهیافت اندیشه شناسانه منطق درونی سود خواهیم جست. براساس منطقی درونی برای درک هرگونه جُستار باید دقیقاً به روندهای فکری آن پی برد. در واقع از این منظر برای فهم هر شیوه پژوهش و خصوصاً نظریه های سیاسی، تفکر فعال، زنده و از نظر تاریخی در حال رشد که در چارچوب آنها مفاهیم، فایده جمعی و کلی دارند، باید مدنظر باشد. براساس یافته های پژوهش، مشکل اصلی جامعه ایران به نظر موسسان سازمان، استبداد داخلی و استعمار خارجی بوده است؛ انحطاط فکری و اعتقادی توده مردم ایران اصلی ترین عللی هستند که باعث به وجود آمدن چنین مشکلاتی شده اند؛ آرمان مطلوب برای از بین بردن مشکلات، دولت سازیِ آرمانی، پس از سقوط نظام شاهنشاهی می باشد؛ و درنهایت ایشان تنها راه سقوط رژیم پهلوی و برچیدن استبداد داخلی و استعمار خارجی را قیام مسلحانه اعلام می کنند که البته در مرحله راه و روش رسیدن به هدف خود، به سبب وجود اشکالاتی در بینش، دچار انحراف گردیدند.

the historical context of the role of political currents in contemporary iran based on the crisis theory of thomas spriggans; a case study of the establishment of the mojahedin khalq organization

the main concern of this article is to present an ideological and methodical approach with a critical approach to the political thought of the founders of the people’s mojahedin khalq organization and the application of spriggans theory in the analysis of political thought. the present article tries to theoretically organize the stages of problemology, etiology, idealism and solutionology in the political thought of the people’s mojahedin khalq organization. in order to understand the political thoughts of the founders of the people’s mojahedin khalq organization, we will benefit from the philosophical approach of internal logic. based on internal logic, in order to understand any seeker, one must understand exactly its thought processes. in fact, from this point of view, to understand any method of research and especially political theories, active, alive and historically growing thinking, which have concepts, collective and general benefit in their framework, should be taken into consideration. according to the findings of the research, the main problem of iranian society according to the founders of the organization was internal tyranny and foreign colonialism; the intellectual and religious decline of the iranian people are the main causes that have caused such problems; the ideal ideal to eliminate problems is ideal state building after the fall of the imperial system; and finally, they declare that the only way to overthrow the pahlavi regime and dismantle internal tyranny and foreign colonialism is an armed uprising.