مولفه‌های توسعه به ‌مثابه آزادی در برنامه‌های توسعه‌ی ایران پس از انقلاب اسلامی

سرنوشت اکثر کشورهای جهان، بخصوص ایران در هر دوره از تاریخ به سرنوشت روستاها بستگی داشته است. در این مقاله با استفاده از شاخص‌های آزادی اقتصادی، شامل: حاکمیت قانون، دولت محدود، اثربخشی تنظیم مقررات، آزادی بازار و آزادی سیاسی - شامل: آزادی‌های مدنی، حقوق سیاسی و آزادی مطبوعات - متغیرهای کیفیت حکمرانی و آزادی شخصی و تاثیر آن در شاخص توسعۀ انسانی نظریۀ «توسعه به مثابۀ آزادی» آمارتیا سن با تاکید بر آزادی سیاسی و شخصی، با استفاده از رهیافت داده‌های تابلویی مورد آزمون قرار گرفته است. روشن است به میزانی که در تدوین برنامه‌های توسعه، به ‌ویژه در مقام امکان‌پذیری و اجرا، نیازمند درک و تحلیل درست شرایط جامعه ایرانی هستیم، به همان میزان و چه‌ بسا بیشتر، محتاج تحلیل درست و سازگاری با شرایط خارجی و بین‌المللی هستیم. هدف این پژوهش، بررسی مقولاتی چون: آزادی سیاسی، آزادی اقتصادی، برابری فرصت‌ها و مشارکت عامه در اهداف پنج برنامه‌ی جمهوری اسلامی ایران با رویکردی تحلیلی و توصیفی و مبتنی بر چارچوب نظری آمارتیا سن است. بر این اساس پرسش اصلی پژوهش، ناظر به نسبت میان مولفه‌های توسعه به مثابه آزادی و اهداف کلان پنج برنامه‌ی توسعه‌ی ایران است. شاخص‌های کیفیت زندگی و آزادی فردی و اجتماعی از دیدگاه آمارتیا سن، نسبتی قابل ‌ملاحظه با اهداف این برنامه‌ها ندارد و محدودیت‌ها در آزادی فردی، آزادی اجتماعی و آزادی سیاسی، چه ‌بسا به نتایجی عکس اهداف مورد نظر منتهی شود. برنامه‌های توسعه‌ی ایران پس انقلاب توسعه به مثابه آزادی برای بهبود زندگی اجتماعی استفاده کنند.

components of development as freedom in iran’s development plans after the islamic revolution

the destiny of most countries of the world, especially iran, has depended on the fate of their villages in all eras of their history. this research aims at using indicators of the economic freedom, including command of law, limited governments, effectiveness of rules, market freedom, and the political freedom including civil freedom, political rights and freedom of the press, the variables of the quality of governance and personal freedom and the impact of personal freedom on human development in the theory of &development as freedom& using a panel data approach with an emphasis on political and personal freedom. it is worth mentioning that to the extent we pay attention to formulating development plans, especially in terms of the feasibility and implementation of a proper understanding and analysis of the conditions of iranian society, we need, as much and perhaps more, a proper analysis and adaptation to the foreign and international conditions. the purpose of this study is to investigate categories such as political freedom, economic freedom, equality of opportunity and public participation in the objectives of five programs of the islamic republic of iran through an analytical and descriptive approach based on the theoretical framework of amartya sen. accordingly, the main research question concerns the relationship between the components of development as freedom, and the macro goals of iran’s five development programs. the indicators of the quality of life and individual and social freedom developed by amartya sen’s are not significantly related to the goals of these programs, and the restrictions on individual freedom, social freedom and political freedom may lead to reverse outcomes. iran’s development programs after the islamic revolution, as freedom, have been applied to improve social life.