استعاره‌های مفهومی در شعر بدرشاکر سیاب براساس نظریۀ لیکاف و جانسون

یکی از نظریات متداول در مورد استعاره نظریه جورج لیکاف و مارک جانسون می باشد که در سال 1980 با انتشار کتاب استعاره هایی که با آن ها زندگی می کنیم مطرح شد. در این نظریه بر مبنای تجربه و ادراک، یک مفهوم در مفهومی دیگر نمود می یابد که اساس این ارتباط برحسب تناظرهایی بین دو مجموعه صورت می گیرد و نگاشت مفهومی را شکل می دهد که بر طبق نظریه لیکاف جوهرۀ استعاره، نگاشت است. مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به رده بندی استعاره های مفهومی با مفهوم زندگی، شهر، ظلم، ثروت، آزادی، وطن، عشق، طبیعت، مرگ در اشعار بدرشاکرسیّاب پرداخته؛ و پس از بازبینی الگوهای بدست آمده، نتایج حاکی از این است که، شاعر با استفاده از این ابزار ادبی استعاری اندیشه های نهانش را به صورت غیرمستقیم در اذهان مخاطب زنده کرد که بر طبق دیدگاه اندیشگانی وی، هیئتی محتوایی در کالبدی فیزیکی و ذهنی متصور می باشد که هر یک از این دو عنصر مکمل و در جهت تایید و تصدیق یکدیگرند. به جهت ارتباط متقابل استعاره های هستی شناختی با تصاویر ذهنی، شاعر نگاره های ذهنی خود را با انسان انگاری و شیء وارگی انعکاس می دهد تا از طریق روزنه ی تشخیص جوهرۀ مقصود را تشریح نماید؛ این شگرد بیانی وی در گزیده های منتخب در مرتبۀ بعد از استعاره های ساختاری قرار می گیرد. الگوهایی از جمله: روح، خورشید از نظر سیاب، جهتی رو به بالا دارند چرا که روح، بعد از مرگ جسمانی، رو به سوی بالا سیر می کند و خورشید که نشان از ربانیت است از نظر سیاب، کنشی رو به بالا را می طلبد. اما الگوهای متضمن معنای منفی با دال هایی از جمله: بند، خون، شراب، گلوله، و ظلمت، کنش جهتی رو به پایین دارند و القاگر مضامین اندیشگانی سلبی هستند که سیرِ این جهت ها گاه از بالا به پایین و گاه از پایین به بالا است. مضامین اندیشگانی جهتی به کار رفته در شعر بدرشاکر سیاب عمدتاً از بالا به پایین و یا بالعکس می باشد. مرگ در شعر سیاب، از جمله مفاهیمی بوده که بیشترین بسامد را در بین مفاهیم دیگر داشته و مفاهیم انتزاعی سفر و زندگی به این مفهوم انتقال یافته اند. 

conceptual metaphors in badr shakir al-sayyab's poetry based on lakoff and johnson's theory [in persian]

a significant theory concerning metaphor is that of george lakoff and mark johnson, introduced in their seminal 1980 work metaphors we live by. this theory asserts that through experience and perception, one concept can be represented within another; this relationship is based on correspondences between two sets that create a conceptual mapping. according to lakoff’s framework, metaphors are fundamentally about mapping. this research employs a descriptive-analytical approach to categorize conceptual metaphors associated with life themes such as city, oppression, wealth, freedom, homeland, love, nature, and death within badr shakir al-sayyab’s poetry. the analysis reveals that the poet effectively uses this metaphorical device to subtly articulate his underlying thoughts in a way that resonates with his audience. from his philosophical viewpoint, he envisions a content form encapsulated within both physical and mental dimensions where each element serves to complement and validate the other. the interplay between ontological metaphors and mental imagery allows him to express his thoughts through personification and objectification techniques aimed at clarifying his intended meanings via recognition. this expressive method is positioned after structural metaphors in selected passages. al-sayyab identifies patterns such as spirit and sun as having an upward trajectory; he suggests that the spirit ascends post-mortem while viewing the sun—symbolic of divinity—as necessitating an upward movement. conversely, patterns with negative connotations represented by terms like bondage, blood, wine, bullet, and darkness indicate a downward trajectory that conveys adverse philosophical themes. these directional movements can shift from above to below or vice versa. in badr shakir al-sayyab’s poetry, philosophical themes predominantly reflect either an upward or downward orientation. notably, death emerges as one of the most frequently occurring concepts among others in his work, with abstract ideas of journeying and life being associated with this notion.