جستاری معناشناسانه بر واژه‌های «فقیر و غنی» در نهج البلاغه با الهام از روش معناشناختی توشیهکو ایزتسو

معناشناسی یکی از رویکردهای نوین در حوزه زبانشناسی است که با تبیین واژگان سر و کار دارد؛ این علم به عنوان یکی از علم‌ های هدفمند، در زمینه مطالعات قرآنی و متون قدسی کاربرد چشمگیری دارد. به عبارتی دقیق‌تر، به کمک علم معناشناسی، معنای دقیق یک واژه و مراد و مقصود گوینده روشن می‌گردد که از این میان روش معناشناختی ایزتسو (نویسنده ژاپنی)، برای تبیین و تحلیل واژگان در سطوح مختلف معنایی، روابط معنایی و مفهوم متقابل، کارایی بهتری دارد. براین اساس، بازکاوی و تعیین جایگاه هریک از عناصر و مفردات در متون قدسی، در گرو بررسی آن واژه با واژه‌های همنشین و متقابل آن در یک سیستم نظام‌مند و سایر واژه‌های هم ردیف است. دو واژه «فقیر» و «غنی» از جمله واژگان مفهومی و کلیدی نهج البلاغه به شمار می‌آیند که به صور گوناگون در این کتاب قدسی تبلور یافته‌اند. پژوهش حاضر که با روش توصیفی-تحلیلی و از منظر لغوی و سپس با تکیه بر علم معناشناسی ایزتسو در یک محور همنشینی و تقابلی واژگان، مفهوم واژه «فقیر» و «غنی» را مورد تحلیل و کنکاش قرار داده، دستاوردش مبیّن این است که دو واژه مذکور، با کارکرد اسمی و فعلی در متن نهج البلاغه، در مفاهیم مثبت و منفی نمود یافته‌اند و از همه مشهودتر، تقابل این دو واژه در یک محور همنشینی، پیام مهمی را القا می‌کنند. براین اساس، این دو واژه علاوه بر معنای عامی که بیشتر لغت شناسان و مفسران از آن ارائه نموده‌اند، در کلام پربار امام (ع)، توسعه معنایی یافته‌اند؛ به عبارتی، علاوه بر معنای نیازمندی و بی نیازی مادی، جنبه معنوی نیز به خود گرفته‌اند. دیگر اینکه این دو واژه، معیاری برای سنجش کرامت انسانی شخص نمود یافته‌اند.

a semantic analysis of the words rich and poor in nahj al-balagheh inspired by the semantic method of toshihko izutsu

semantics is a new approach in the field of linguistics dealing with the explanation of words; as one of the most important sciences, it has a significant application in the field of quranic studies and holy texts. in other words, with the help of semantics, the exact meaning of a word and the meanings in the mind of speakers are clarified. accordingly, the revision and determination of the position of each element and content in the holy texts depends on the study of that word with its syntagmatic and paradigmatic words in a systematic system and other words of the same order. the two words poor and rich are among the conceptual and key words of nahj al-balagheh that have been highlighted in various forms in this holy book. the present study has analyzed the meaning of words poor and rich in a descriptive-analytical method from a lexical point of view. relying on izutsu semantics in an axis of syntagmatic and paradigmatic of words, the results showed that these two words, with their nominal and verbal functions in the text of nahj al-balagheh, are expressed in positive and negative concepts, and most obviously, the opposition of these two words conveys an important message in the axis of syntagmatic. accordingly, these two words, in addition to the general meaning that most lexicographers and commentators have provided, have developed semantic meaning in the prolific words of imam ali (as); in other words, in addition to the material meaning of need and needless, they have also taken on a spiritual aspect. also, these two words have become a criterion for measuring a person's human dignity.