ارزیابی چند معنایی فعل کنشی «خواردن» در گویش کردی کلهری بر اساس معنی شناسی شناختی

چندمعنایی از آشناترین مفاهیمی است که در مطالعات معنی‌شناسی به آن پرداخته شده و آن را شرایطی معرفی می‌کنند که یک واحدِ زبانی از چند معنی برخوردار شود و در نگرش ساخت‌گرا، به سبب توجه ویژه‌ای که به روابط مفهومی در سطح واژگان دارد، شناخته ‌می شود. چند‌معنایی در مقابل هم‌نامی  تحلیل می‌گردد. در نگرش‌ساخت‌گرا چند‌معنایی، پدیده‌ای اتفاقی و محصول هم‌نشینی واژه‌ها است. چند‌معنایی یک واژه،  نامحدود و غیر قابل پیش‌بینی در نظر گرفته شده است. مقاله حاضر به مطالعه چند‌معنایی فعل «خواردن» /xwârdǝn/ به عنوان یک فعل کنشی در گویش کردی کلهری با رویکرد معنا‌شناسی شناختی می‌پردازد. گردآوری داده‌ها به شیوه کتابخانه ای-میدانی صورت گرفته ‌است. پیکره زبانی مورد استفاده در این پژوهش شامل جملات رایج ، ضرب‌المثل‌ها و آثار شاعران کردی کلهری بوده ‌است. با بررسی داده‌ها برمبنای مفاهیم معنی‌شناسی ‌شناختی، 42 معنای فعل «خواردن» مشخص گردید که یک معنای سرنمون و اصلی «فروبردن چیزی از راه دهان» و 41 معنای آن حاشیه‌ای و به 7 گروه اصلی طبقه‌بندی شدند که ارتباط معنایی نزدیکی میان معنای سرنمون هرگروه با اعضای حاشیه‌ای وجود دارد: گروه اول «میل داشتن»،گروه دوم «جای‌گرفتن»، گروه سوم «به کارآمدن»،گروه چهارم «پیش-بینی‌کردن سرنوشت»،گروه پنجم «بی‌عدالتی‌کردن»،گروه ششم «کاری را درست انجام-دادن»،گروه هفتم «تفریح‌کردن». بررسی شبکه معنایی کردی کلهری نشان می‌دهد که باهمایی اجزاء ضروری در انتقال معنای فعل تاثیر بسزایی دارد، گاه وجود یک واژه مشابه با افعال متعدد، معانی یکسانی را منتقل می‌کند بنابراین روابط معنایی شبکه‌ای میان افعال کردی کلهری و واژه‌های همراه در بافت، سبب انتقال معنا می‌شوند.

multi-semantic evaluation of the action verb to eat in kalhori kurdish dialect based on cognitive semantics [in persian]

one of the most well-known ideas in semantic studies is polysemy, which is defined as the situation in which a single language element has several interpretations. the constructivist method is well-known for giving specific emphasis to conceptual links at the vocabulary level. homonymy is compared to polysemy for analysis. according to the constructivist perspective, polysemy is an unintended result of the presence of words. a word's potential meanings are thought to be limitless and unexpected. in the current article, a cognitive semantics method is used to examine the several meanings of the verb to eat (/xwârdn/ as an action verb in the kurdish dialect of kolhori). field libraries have been used to collect the data. common phrases, proverbs, and kurdish poets' works all made up the language corpus employed in this study. forty-two meanings of the verb to eat were identified by analyzing the data using cognitive semantics concepts; one of these meanings was the main meaning of swallowing something through the mouth, and 41 of its marginal meanings were categorized into seven main groups, showing a close semantic relationship between the meaning of the head of each group and the marginal members: first, there are those who desire, second, there are those who take place, third, there are those who are efficient, fourth, there are those who predict fate, fifth, there are those who do injustice, and sixth, there are those who do something right. the sixth group is giving, followed by entertaining. the semantic network of kolhori kurdish may be examined to see how the similarity of a verb's fundamental components affects how it is understood. in certain cases, the existence of a word that is similar to many verbs might signify the same thing. as a result, the semantic network relationships between the verbs in kolhori kurdish and their context-related associate words lead to the transmission of meaning.