تحلیل بصری اشعار ابن خفاجه اندلسی با رویکرد امپرسیونیسمی

رابطه نقاشی با ادبیات رابطه‌ای است دیرپای که منتقدان ادبیات از گذشته تا به امروز بدان اذعان داشته‌اند، و بی جهت نیست که نقاشی را شعر صامت و شعر را نقاشی گویا نام نهاده‌اند. ابن خفاجه یکی از معروفترین شعرای اندلس که به شاعر طبیعت نیز شهره شده، با الهام از چشم اندازهای زیبای طبیعت اندلس تصویرهایی پویا، سیال و در نوع خود منحصر به فرد خلق کرده که با آثار نقاشان امپرسیونیست تا حدودی مشابهت‌هایی دارد. این نوشتار حاصل پژوهشی است با روش توصیفی تحلیلی که اشعار ابن خفاجه را با هدف نگرش جدید به شعر قدیم، و نیز بررسی وتحلیل ویژگی‌های بصری اشعار او طبق رویکرد امپرسیونیسمی، مورد کنکاش قرار داده است. از مهم ترین نتایج پژوهش حاضر، می‌توان به این موارد اشاره کرد: علی رغم اینکه ابن خفاجه حدود هفت قرن یا حتی بیشتر پیش از ظهور جنبش امپرسیونیسم می‌زیسته و هنرش را به منصّه ظهور رسانده اما شاید بتوان ادعا کرد که او تا حدودی مهم ترین اصول اساسی جنبش امپرسیونیسم را که عبارت است از برداشت‌های آنی هنرمند از تصاویری که در واقعیت، تحت تاثیر میزان تابش و حتی جهت نور تداعی شده، در برخی اشعارش داشته است. قهرمانِ برخی از تابلوهای شعری ابن خفاجه همانند آثار امپرسیونیست‌ها، نور است که تحت تاثیر آن تصاویری غالبا با رنگ‌هایی ناب و خالص پدید می‌آیند، تصاویری که در شعر ابن خفاجه حکم همان توصیف‌ها و تشبیه‌هایی را دارد که در موارد زیادی دور از واقعیت و یا حتی گاهی بسیار عجیب می‌نمایند و یا به عبارتی آشنایی زدایی می‌کند که البته در موارد زیادی اجتماع آن تصاویر در واقعیت نیز امکان پذیر نمی باشد مضافا بر اینکه فقط نور نیست که موجب تداعی صورت‌ها در ذهن خواننده می‌شود بلکه فقدان نور و به عبارتی تاریکی هم موجد برداشت‌های آنی و صورت‌هایی در خور توجه شده است. کاربست رنگ‌های خالص و ناب و قرارگرفتن رنگ‌ها در کنار یکدیگر بدون آنکه رنگ‌ها با یکدیگر آمیخته شوند، را نیز می‌توان از جمله مشابهت‌های هنری شعر ابن خفاجه با آثار امپرسیونیست‌ها به شمار آورد.

visual analysis of ibn khafajah andalusian poems with an impressionist approach [in persian]

the relationship between painting and literature is a long-standing one that literary critics have acknowledged from the past to the present, and it is not unreasonable to call painting silent poetry and poetry expressive painting. ibn khafajah (451-533 ah), one of the most famous poets of andalusia, who is also known as the poet of nature, was inspired by the dynamic landscapes of andalusia to create dynamic, fluid and unique images that are somewhat similar to the works of impressionist painters. this article is the result of a research with a descriptive-analytical method that has explored ibn khafajah's poems with the aim of taking a new approach to ancient poetry, as well as examining and analyzing the visual features of his poems according to the impressionist approach. among the most important results of the present study, we can mention the following: although ibn khafajah lived about seven centuries or even before the emergence of the impressionist movement and brought his art to the fore, it can be claimed that he somewhat followed the most important and basic tenets of the impressionist movement - which are the artist's immediate perceptions of images that are in fact, influenced by the amount of radiation and even the direction of light associated in some of his poems. the hero of some of ibn khafajah's paintings, like the works of the impressionists, is light, under the influence of which images often appear in pure colors. images in ibn khafajah's poetry have the same descriptions and similes that in many cases are far away from reality or even sometimes strange, or in other words, they are unfamiliar, but in many cases, the gathering of those images is not possible in reality, in addition to the fact that it is not only light that evokes faces in the reader's mind but lack of light, in other words, darkness has created immediate impressions and notable faces. the use of pure colors and the placement of colors next to each other without the colors being mixed with each other, can also be considered as artistic similarities of ibn khafajah's poetry with the works of the impressionists.