تناسب معنایی و همبستگی مفهومی در تناسب گریزی رویّ فواصل آیات بر مبنای حروف متقارب در مخرج

قرآن کریم به عنوان تجلی گاه والایی و شکوهمندی سازنده‌ی برین؛ نه‌تنها از بعد محتوا و درون‌مایه، بلکه به جهت سازوکارهای زبانی و جنبه‌های ساختاری، متنی شگفت و معجزه آفرین است. گزاره‌های پایانی آیات(فواصل)، نموداری از بهترین و جذاب‌ترین شیوه‌هایی است که افزون بر ساختار موسیقایی و لحن ریتمیک، همخوانی و سازوارگی درونی با انتقال پیام و محتوای آیات برقرار نموده‌اند. نظام چینش حروف پایانی آیات (حرف روی‌ّ) در پی القای بینش‌ها و درونیات همسوی آیه‌ای، گاهی صورتی ساختارشکن و ناهمانندی به خود می‌گیرند؛ در این خصوص از دیدگاه القاگری آواها، واکاوی و پردازش  شیوه‌های دگرگونی حروف پایان بندها امری ضروری می‌نماید. رویکرد این پژوهش، رویکردی زیبایی شناسانه و معناشناسانه است که می‌کوشد بر مبنای پایان‌بندی‌های آیات، نکته‌های زیبایی متن را بکاود؛ از این رو نخست به معنای لغوی و اصطلاح‌شناسی واژه «فاصله» و نیز تبیین گونه‌های همخوان‌های متقارب در مخرج در زبان عربی پرداخته می‌شود، و سپس با تکیه بر این مولفه‌ها، در مبحث اصلی که کاوش در جنبه‌های ناهمانند و جایگزین در پایان آیات است؛ با ارائه نمونه‌ها و شواهدی از گونه‌های ناهمگون، دلالت‌ها و کارکردهای معنایی آواها پی گرفته می‌شود. نتایج بیانگر این است که حوزه ناهمانندی حروف متقارب در مخرج در روی فواصل، با دلالت‌های همانند همراه بوده است، به‌گونه‌ای که گویا دلالت یکسان با تقسیم به جزئیات پا به عرصه گذاشته‌اند، اما در سبک بیان ناهمگون ظاهر شده‌اند. به عبارتی دیگر، تغییر در ساختار روی از دید حروف متقارب در مخرج، در دلالت‌های همانند یافت می‌شود، اما در اسلوب خطاب از مستقیم به غائب یا تقریر مختلف می‌شود؛ لذا فاصله در قرآن تنها به موسیقی آیات کمک نمی‌کند؛ بلکه به تغییراتی منجر می‌شود که برخی از ترکیب‌ها و دلالت‌ها و اسلوب‌های بیانی را از حالت عادی خارج می‌سازد. از این رو، از خلال ساختارهای زبانی ناهمگون، ارتباط و تناسب و نظام‌مندی خطوط سوره های قرآن، به هم پیوند می‌خورند.

semantic harmony and conceptual consistency in the mysterious proportion of al-rawi verse gaps in the quran based on converging end letters [in persian]

the holy quran, as a representation of profound grandeur and magnificence, is not only remarkable and miraculous in its content and essence, but also in its linguistic mechanisms and structural elements. the spaces between verses illustrate some of the most effective and captivating methods that, apart from the musical structure and rhythmic melody, establish harmony and coherence in communicating the message and substance of the verses. the organization of the final letters of verses (al-rawi letters) in forming connections and harmonies with the internal aspects of a verse sometimes adopts a disruptive and dissimilar structural shape. examining and analyzing the variations in the final letters of verses becomes crucial from a sound perception standpoint. this research methodology emphasizes the aesthetic and semantic beauty that aims to affirm the textual beauty based on the endings of verses. initially, the lexical and terminological meaning of the term gap and the explanation of the types of converging harmonies in pronunciation are discussed in arabic. subsequently, the primary focus is on the dissimilar and alternative aspects at the end of verses, with the presentation of examples and evidence of various types, indications, and semantic functions of sounds. the findings suggest that the realm of dissimilarity of converging end letters in the gaps has been accompanied by similar indications in a manner where they have presented the same indication by breaking down into details but have emerged in a dissimilar expressive style. in essence, changes in the surface structure, viewed from the perspective of converging end letters, are evident in similar indications, but the addressing style shifts from direct to absent or different assertion. consequently, the gap in the quran not only enhances the musicality of the verses but instigates changes that deviate some combinations, indications, and expressive styles from the norm. hence, through varied linguistic structures, the connection, coherence, and systematic nature of the lines of quranic chapters are interlinked.