بازنمایی ایدئولوژی در سروده لامیه «ابن عرندس حلّی» براساس لایۀ اندیشگانی

زبان در سطوح مختلف سبک و کلام، حامل یک نوع ایدئولوژی است که گاه برگرفته از باورهای جمعی یک گروه است. هر شیوه‌ی نگرشی به نحوی در جامه زبانی مخصوص جلوه‌گر خواهد شد. در واقع شاعر با گزینش ساختارهای زبانی حاکم بر شعر اعم از اشارات پنهان و آشکار در متن واژگان و رمزگان موجود در آن و گزینش نوع خاصی از ساختارهای نحوی و رازهای زیبایی‌شناختی- بلاغی به بیان ایدئولوژی خود می‌پردازد. برای دستیابی به این ایدئولوژی، می‌توان از روش سبک‌‌شناسی لایه‌ای از جمله بررسی لایه اندیشگانی سبک بهره برد.  «ابن عرندس» یکی از بزرگان شیعه و از شاعران متعهد قرن نهم هجری است. یکی از این سروده‌های مشهور وی لامیه است که تحلیل این سروده ابن عرندس از منظر سبک‌شناسی به مخاطب کمک می‌کند تا اندیشه حاکم بر ذهن سراینده آن و ارتباط عمیق میان تکنیک‌های ادبی و مشخصه‌های ظاهری با محتوا و مضامین آن را بهتر و راحتر دریابد؛ از این رو مقاله‌ی حاضر برآن است تا با روش توصیفی_تحلیلی، اصول اندیشگانی سروده لامیه ابن‌عرندس را با تکیه بر مبانی سبک‌شناسی لایه‌ای، در پنج لایه‌‌ی واژگانی، نحوی، بلاغی، آوایی و ایدئولوژیک بررسی و تحلیل کند. نگارندگان با تدقیق در معانی و ساختار ابیات سروده و بررسی بازتاب ایدئولوژی در هر کدام از لایه‌های مذکور، نقش لایه بلاغی را پر رنگ‌تر یافتند. از تطبیق لامیه با ویژگی‌های متن ادبی و متن ایدئولوژیک در پنج محور؛ روشن شد که تقابل بارزی میان ادبیت و ایدئولوژی در این متن وجود ندارد ولامیه یک متن اندیشگانی یا ادبی صرف نیست بلکه در خدمت هر دو قرار گرفته‌است. هم‌چنین با تحلیل ایدئولوژی و فردیت هنری در این سروده این نتیجه حاصل شد که ایدئولوژی حاکم بر لامیه بر ارزش‌های مهم جمعی استوار است و بر عقاید جمعی و باورهای مشترک پافشاری می‌کند؛ به همین دلیل بازتاب ایدئولوژی در سروده لامیه مطابق سبک عمومی است و تمام اهتمام ابن عرندس بر این بوده‌است که از ادبیات برای بیان و تقویت هرچه بیشتر ایدئولوژی خود بهره گیرد.

the representation of ideology in ibn arandas helli's lamia, based on the layer of thought [in persian]

language conveys an ideology that is sometimes derived from the collective beliefs of a group, which manifests itself at various levels of manner and speech. each disposition will be expressed in its language. the poet says his ideology by selecting the linguistic structures that regulate the poem, including the hidden and apparent references in the text of the words and codes, and by choosing a specific type of syntactic structures and aesthetic-rhetorical secrets. the layer of thought of the style is investigated as part of the layered stylistics approach, which is employed to realize this ideology. ibn al-arandas is one of the greatest shiites and devout poets of the ninth century ah. lamia is one of his most well-known compositions; analyzing it from a stylistic perspective helps the audience to comprehend the composer’s thought process and the intricate relationship between literary techniques and external characteristics and themes. consequently, using the descriptive-analytical method, this article examines the written principles of thought by ibn al-arandas across five lexical, syntactic, rhetorical, phonetic, and ideological layers. exploring the meanings and structure of the verses and the reflection of ideology in each of the layers above led the authors to conclude that the role of the rhetorical layer was complex. comparing lamia to the characteristics of a literary text and an ideological text along five axes revealed no apparent conflict between literature and ideology. lamia is not simply a thought or a literary text but serves both purposes. in addition, based on the analysis of ideology and artistic individuality in this poem, the ideology that governs lamia is founded on significant collective values and insists on collective opinions and shared beliefs. ibn al-arandas uses literature to convey and strengthen his ideology to the greatest extent feasible.