بررسی و شناسایی ظرفیت‌های ژئوتوریستی و ژئومورفولوژیکی موثر در جذب گردشگری (مورد مطالعه: شهر ملکان)

زمینه و هدف: امروزه صنعت گردشگری به عنوان بخش مهم و اصلی در اقتصاد جهانی به شمار می‌رود و یکی از زمینه‌های مهم این صنعت توریسم طبیعت‌گرا یا اکوتوریسم است. سهم اکوتوریسم از صنعت گردشگری بسیار بالا و دارای جایگاه مهمی می‌باشد. هدف پژوهش حاضر تجزیه و تحلیل ظرفیت‌های ژئوتوریستی و ژئوموفولوژیکی موثر در جذب توریسم در شهر ملکان استان آذربایجان شرقی می‌باشد. روش‌شناسی: در این پژوهش از دو روش کوبالیکوا و فیولت جهت ارزیابی پتانسیل ژئوتوریستی استفاده شده است. در روش کوبالیکوا بر ‌ارزش‌های علمی و ذاتی، آموزشی، اقتصادی، حفاظتی و سایر ارزش‌ها تاکید دارد. مدل فیولت نیز بر اساس شاخص‌های طبیعی و انسانی مناطق را از نظر نرخ مدیریتی و نرخ گردشگری ارزیابی می‌کند. مناطق مورد بررسی در این پژوهش قلعه بختک لیلان، منطقه گردشگری شورسو، چشمه آب معدنی آرپادرسی، زیارتگاه علی بلاغی، کمپ پارک جنگلی، دره گاومیش ئولن می باشد. یافته‌ها و نتیجه‌گیری: نتایج حاصله از ارزیابی مدل کوبالیکوا نشان داد که چشمه آب معدنی آرپادرسی با کسب امتیاز 11 بیشترین امتیاز را در بین مناطق مورد مطالعه به‌خود اختصاص داده است. براساس نتایج ارزیابی در مناطق مورد مطالعه منطقه ژئوتوریستی قلعه بختک لیلان با کسب امتیاز 6.75 در بین مناطق مورد بررسی دارای کمترین امتیاز است که این امر مستلزم توجه به این منطقه جهت توسعه است. هم‌چنین نتایج حاصل از مدل فیولت نیز نشان داد که در بین مناطق مورد مطالعه، منطقه کمپ پارک جنگلی با کسب مجموع امتیاز از همه زیر شاخص‌ها با مقدار عددی 13بیش‌ترین امتیاز را به‌خود اختصاص داده است. هم‌چنین منطقه دره گاومیش ئولن با کسب کم‌ترین امتیاز با مدادر عددی 8.25 در بین مناطق مورد بررسی از توانمندی کم‌تری برخوردار است. براساس نتایج حاصله از نرخ مدیریتی این نتایج حاصل شد که پارک جنگلی و دره ئولن از نظر حفاظتی در شرایط خوب و مناسب قرار دارد و از نظر نرخ گردشگری منطقه شورسو با کسب بیشترین امتیاز از شرایط خوبی برخورداراست. بنابراین نتیجه‌گیری می‌گردد کمپ پارک جنگلی و چشمه آب معدنی آرپا دره‌سی قابلیت‌های زیادی را در جذب توریسم به خود اختصاص داده‌اند. در نهایت پیشنهاد می‌گردد در مطالعات آینده برای ارزیابی پتانسیل‌های ژئوتوریستی مناطق حفاظت شده منطقه ملکان از مدل‌های سرانو گونزالز تروبا برای بررسی دقیق‌تر استفاده گردد.

investigating and identifying geotourism and geomorphological capacities effective in attracting tourism (case study: malekan city)

background and objective: today, the tourism industry is considered an important and main sector in the global economy, and one of the important fields of this industry is nature oriented tourism or ecotourism. the share of ecotourism in the tourism industry is very high and has an important position. the aim of the present study is to analyze the geotourism and geomorphological capacities effective in attracting tourism in the city of malekan, east azerbaijan province.methodology: in this study, two methods, kobalikova and feulet, have been used to evaluate the geotourism potential. the kobalikova method emphasizes scientific and intrinsic, educational, economic, conservation and other values. the feulet model also evaluates regions in terms of management rate and tourism rate based on natural and human indicators. the areas studied in this study are bakhtak leilan castle, shursu tourist area, arpadersi mineral spring, ali balaghi shrine, forest park camp, and ulan buffalo valley.findings and conclusion: the results of the evaluation of the kobalikva model showed that the arpadersi mineral spring, with a score of 11, has the highest score among the studied areas. based on the evaluation results in the studied areas, the bakhtak leilan castle geotourism area, with a score of 75.6, has the lowest score among the studied areas, which requires attention to this area for development. also, the results of the violet model showed that among the studied areas, the forest park camp area, with a total score of 13 from all sub indicators, has the highest score. also, the olen buffalo valley area, with a score of 25.8, has the lowest potential among the studied areas. based on the results of the management rate, it was found that the forest park and olen valley are in good and appropriate conditions in terms of protection, and in terms of tourism rate, the shorsu area, with the highest score, has good conditions. therefore, it is concluded that the arpa daresi forest park camp and mineral spring have great potential in attracting tourism. finally, it is suggested that in future studies, serrano gonzalez truba models be used for a more detailed study to evaluate the geotourism potential of protected areas in the malekan region.