ارزیابی توانمندی ژئوتوریستی ژئوسایت‌های شهرستان هشتجین با استفاده از مدل‌ کوبالیکوا

زمینه و هدف: گردشگری یکی از مهم‌ترین عوامل توسعه اقتصادی و اجتماعی در جوامع مختلف است و با تاثیرگذاری بر انتقال سرمایه و گردش مالی، نقشی کلیدی در رشد اقتصاد جهانی ایفا می‌کند. ایران با دارا بودن ظرفیت‌های زمین‌شناسی و ژئومورفولوژیکی منحصربه‌فرد، پتانسیل بالایی برای توسعه ژئوتوریسم دارد؛ اما این حوزه همچنان در مراحل ابتدایی رشد قرار دارد. این پژوهش با هدف ارزیابی توانمندی ژئوتوریستی ژئوسایت‌های شهرستان هشتجین در جنوب استان اردبیل انجام شد.روش شناسی: در این پژوهش، پس از انتخاب پنج ژئوسایت در این شهرستان برای تحلیل و ارزیابی، از ابزارهایی مانند پرسشنامه، نقشه‌های زمین‌شناسی و توپوگرافی، و نرم‌افزار arcgis استفاده شد. در نهایت، با بهره‌گیری از مدل کوبالیکوا، توانمندی این ژئوسایت‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت.نتایج و یافته ها: نتایج نشان داد که رودخانه قزل‌اوزن با امتیاز 11/25 و کوه آق داغ با امتیاز 10/15، بالاترین رتبه‌ها را کسب کرده و در فصول گردشگری، بیشترین جذب گردشگر را دارند. در مقابل، ژئوسایت‌های آبشار دیز (6/5)، آبشار نوده (5/15) و آبگرم زاویه جعفرآباد (4/85)، رتبه‌های پایین‌تری را به خود اختصاص دادند. تحلیل معیارها حاکی از آن است که ارزش افزوده با 31 درصد، بیشترین اهمیت و ارزش اقتصادی با 7 درصد، کمترین اهمیت را داشته است. با این حال، وضعیت اقتصادی ژئوسایت‌ها چندان مطلوب ارزیابی نمی‌شود. کاستی‌هایی مانند کمبود زیرساخت‌ها و توزیع نامناسب امکانات، مانع دستیابی این شهرستان به رتبه‌های بالای توانمندی ژئوتوریستی شده است. تقویت نقاط قوت، رفع نقاط ضعف زیرساختی، آموزش و آگاهی‌بخشی به جوامع محلی، و ایجاد برنامه‌های تبلیغاتی می‌تواند بهبود چشمگیری در وضعیت ژئوتوریسم منطقه ایجاد کند. همچنین، همکاری میان نهادهای دولتی و بخش خصوصی در سرمایه‌گذاری‌های گردشگری می‌تواند نقش موثری در بهره‌برداری بهینه از ظرفیت‌های طبیعی و تاریخی این شهرستان ایفا نماید.

assessment of geotourism potential of geosites in hashtjin township using the kubalíková model

background and objective: tourism is one of the most important factors in economic and social development across societies, playing a key role in global economic growth by influencing capital transfer and financial circulation. iran, with its unique geological and geomorphological capacities, holds significant potential for geotourism development; however, this field remains in its early stages of growth. this study aimed to assess the geotourism potential of geosites in hashtjin township, located in the southern part of ardabil province.methodology: in this research, after selecting five geosites in the township for analysis and evaluation, tools such as questionnaires, geological and topographic maps, and arcgis software were utilized. finally, the geotourism potential of these geosites was assessed using the kubalíková model.results and findings: the results revealed that qezel ozan river (score: 11.25) and agh dagh mountain (score:10.15) achieved the highest rankings and attract the most tourists during peak seasons. in contrast, diz waterfall (6.5), nodeh waterfall (5.15), and zaviyeh jafarabad hot spring (4.85) received lower rankings. criterion analysis indicated that value-added (31%) held the highest importance, while economic value (7%) had the least significance. however, the economic status of the geosites was not evaluated as favorable.conclusion: shortcomings such as insufficient infrastructure and uneven distribution of facilities have hindered the township from achieving higher geotourism potential rankings. strengthening existing strengths, addressing infrastructural weaknesses, educating and raising awareness among local communities, and developing promotional programs could significantly improve the region’s geotourism status. additionally, collaboration between governmental institutions and the private sector in tourism investments could play a pivotal role in optimally leveraging the natural and historical capacities of this township.