تحلیلی بر نقش شاخص‌های حکمروایی شهری بر مدیریت پسماند شهری (مطالعه موردی: شهر اهواز)

زمینه و هدف: مدیریت کارآمد پسماند شهری یکی از چالش‌های اساسی شهر اهواز است. افزایش جمعیت و تولید روزافزون پسماند، همراه با ضعف در زیرساخت‌ها و برنامه‌ریزی، منجر به مشکلات زیست‌محیطی، بهداشتی و اجتماعی متعددی در این شهر شده است. در این میان، نقش حکمروایی شهری به عنوان مجموعه‌ای از سازوکارها، نهادها و فرایندهای تصمیم‌گیری و اجرا، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.روش‌شناسی: در این راستا هدف پژوهش، بررسی رابطه شاخص‌های مختلف حکمروایی شهری در مدیریت پسماند شهری در اهواز است که به لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش تحلیلی اکتشافی است.  در واقع پژوهش حاضر با جامعه آماری 1,302,591 نفر از شهروندان شهر اهواز، نمونه‌ای 386 نفری را با استفاده از فرمول کوکران انتخاب و بررسی کرده است. ابزار پژوهش، پرسشنامه‌ای محقق‌ساخته با روایی محتوایی (صوری) و سازه‌ای تایید‌شده و پایایی ترکیبی قابل قبول بود. داده‌ها با روش‌های تحلیل همبستگی و الگویابی معادلات ساختاری توسط نرم‌افزارهای spss و smart pls تحلیل شدندیافته‌ها و نتایج: نتایج حاصل از مدل‌سازی معادلات ساختاری حاکی از وجود رابطه قوی و معنادار (p<0.05) بین شاخص‌های حکمروایی شهری و مدیریت پسماند شهری است. به عبارت دیگر، یافته‌های این پژوهش به وضوح اثبات می‌کند که ارتقای حکمرانی شهری در اهواز، مستقیماً منجر به تقویت و کارآمدی هرچه بیشتر نظام مدیریت پسماند شهری خواهد شد. علاوه بر این، شاخص‌های برازش مدل نیز نشان می‌دهند که داده‌ها به خوبی با مدل مفهومی پژوهش منطبق هستند و مدل از برازندگی لازم برخوردار است. این امر، اعتبار و پایایی نتایج حاصل از مدل‌سازی را تقویت می‌کند و موید آن است که مدل پیشنهادی به درستی قادر به تبیین رابطه بین متغیرهای مورد مطالعه است و در نهایت مقایسه ضرایب همبستگی نشان می‌دهد که شاخص تولید پسماند، به طور ویژه، پیوندی تنگاتنگ و قوی با شاخص تفکیک و بازیافت پسماند دارد، در حالی که شاخص جمع‌آوری پسماند، در مقایسه با سایر ابعاد مدیریت پسماند شهری  از ارتباط ضعیف‌تری برخوردار است. همچنین نتایج حاصل از آزمون pls نشان داد که  در بین شاخص‌های مدیریت پسماند شهری به ترتیب شاخص‌های تفکیک و بازیافت پسماند با امتیاز 201.658،  تولید پسماند  با امتیاز 148.120، تصفیه و دفع پسماند با امتیاز 66.819 و سپس جمع‌آوری پسماند با امتیاز 21.398 رتبه اول تا چهارم را به خود اختصاص داده اند و این یافته‌ها به روشنی بر نقش محوری و تعیین‌کننده حکمروایی شهری، به ویژه در تقویت زیرساخت‌ها و فرآیندهای تفکیک و بازیافت پسماند، تاکید می‌ورزد. که نشان دهنده ضرورت سرمایه‌گذاری و توجه ویژه به بهبود شاخص‌های حکمروایی شهری به عنوان یک پیش‌نیاز اساسی برای دستیابی به یک نظام مدیریت پسماند شهری کارآمد و پایدار است.

an analysis of the role of urban governance indicators on urban waste management (case study: ahvaz city)

background and objective: effective urban waste management is a critical challenge in ahvaz, iran. the city faces growing environmental, health, and social issues due to increasing population, escalating waste generation, and insufficient infrastructure and planning. in this context, urban governance, defined as the set of mechanisms, institutions, and decision-making and implementation processes, plays a particularly crucial role.methodology: this applied research aims to investigate the relationship between various urban governance indicators and urban waste management in ahvaz. its nature and method are analytical-exploratory. from a statistical population of 1,302,591 ahvaz citizens, a sample of 386 individuals was selected using cochran’s formula. data collection was carried out using a researcher-developed questionnaire, which demonstrated confirmed content (face) and construct validity, along with acceptable composite reliability. the data was analyzed using correlation analysis and structural equation modeling (sem), employing spss and smart pls software.results and findings: the results from the structural equation modeling reveal a strong and significant relationship (p<0.05) between urban governance indicators and urban waste management. this clearly demonstrates that improving urban governance in ahvaz will directly lead to a more robust and efficient urban waste management system. furthermore, the model fit indices indicate a strong alignment between the data and the conceptual model, reinforcing the validity and reliability of the modeling results. this confirms that the proposed model effectively explains the relationship between the variables under study.a comparison of correlation coefficients shows that waste generation has a particularly strong and close link with waste segregation and recycling. in contrast, waste collection exhibits a weaker correlation compared to other dimensions of urban waste management. additionally, the pls test results ranked the urban waste management indicators as follows: waste segregation and recycling (201.658 points), waste generation (148.120 points), waste treatment and disposal (66.819 points), and waste collection (21.398 points). these findings underscore the pivotal role of urban governance, especially in strengthening the infrastructure and processes for waste segregation and recycling. this highlights the necessity of investing and giving special attention to improving urban governance indicators as a fundamental prerequisite for achieving an efficient and sustainable urban waste management system.