تحلیلی بر عوامل و مولفه های منظر شهرهای اسلامی با تاکید بر بازار قدیم

زمینه و هدف: ناحیه تاریخی شهرها میراث ارزشمندی است که در طول زمان در هویت‌بخشی به حیات شهری نقش ویژه‌ای ایفا می‌کند. لذا در این میان شناخت تاریخی عناصر تشکیل‌دهنده شهرها و نقش پایداری آن‌ها در پویایی و ماندگاری شهرها بسیار تعیین‌کننده است. در این میان بازار از دیرباز تاکنون یکی از محل‌های اجتماعی و پراهمیت هم از نظر اقتصادی و هم از نظر فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و شهری بوده است.روش شناسی: در این مقاله با شناخت مقوله بازار و نقش آن در توسعه شهر و بالاخص شهرهای اسلامی به شناسایی عوامل موثر بر بازار قدیم در جهت تحلیل چهره و عملکرد بازار با استفاده از روش تحلیل کیفی و براساس مطالعه اسنادی و با استفاده از نرم‌افزار maxqda پرداخته شده است.یافته ها و نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که  در مطالعات گذشته 9 مولفه اصلی دربرگیرنده 91 مولفه‌های فرعی مختلف وجود دارد. که عبارتند از: خصوصیات بازار، معماری و شکل بازار، منظر شهری، اثرات اسلامی بودن بازار، ویژگی‌های بازار اسلامی، تغییرات و تطور بازار، مکان بازار، عناصر بازار، کارکردهای بازار. همچنین نتایج نشان داد که کارکردهای بازار شامل کارکردهای اقتصادی، سیاسی، مذهبی، فرهنگی، اجتماعی، تفریحی و ارتباطی بوده که برای انجام این کارکردها عناصر بازار شامل اجزای مختلف اقتصادی بازار (دکان، راسته اصلی و فرعی، سرا (خان)، خانبار، قیصریه، چهارسو، میدان، جلوخان و خجره)، مسجد، زیارتگاه، مدرسه، آب انبار، سقاخانه، کاروانسرا و حمام وجود داشته است.

an analysis of the factors and components of the landscape of islamic cities with emphasis on the old market

background and aim:  the historical area of cities is a valuable heritage that plays a special role in identifying urban life over time. therefore, in the meantime, the historical knowledge of the constituent elements of cities their role in sustainability in the dynamism sustainability of cities is very decisive. meanwhile, the market has long been one of the social important neighborhoods both economically and culturally, politically, socially urban.methodology:in this article, by recognizing the market category its role in the development of the city, especially islamic cities, to identify the factors affecting the old market in order to analyze the face performance of the market using qualitative analysis method based on documentary study maxqda software.findings and conclusion: the results of this study showed that in previous studies, there are 9 main components including 91 different sub-components.these are: market characteristics, market architecture shape, urban landscape, the effects of the market being islamic, islamic market characteristics, market changes evolution, market location, market elements, market functions.the results showed that market functions include economic, political, religious, cultural, social, recreational communication functions. to perform these functions, market elements include various economic components of the market (shop, main  sub-order, sera (khan), household there were qaisaria, chaharsoo, maidan, jalukhan  khojreh), mosque, shrine, school, water storage, saqakhaneh, caravanserai bath.