تبیین پارادایم انتقادی و مدل نوین تحقق بازآفرینی پایدار شهری جهت کاربست در بافت تاریخی شیراز

تحولات دهه 2010م را می‌توان شروع نخستین گام‌های عملی به سوی ایجاد فصل مشترک فی‌مابین پایداری و بازآفرینی تلقی نمود. در بافت‌های تاریخی، موضوع پایداری و حفاظت با هدف ایجاد تعادل و به عنوان محرک‌هایی برای توسعه و بازآفرینی در برنامه‌ریزی شهرهای تاریخی مورد توجه قرار گرفته است. شهر شیراز که در بردارنده‌ی بافت تاریخی چشمگیر و شایستگی‌هایی از بعد چشم انداز شهری است نیازمند مدلی برای سنجش پایداری و بازآفرینی شهری است. لذا، نوشتار حاضر با هدف تدوین مدل مفهومی تحقق بازآفرینی پایدار شهری جهت کاربست در بافت تاریخی شیراز به دنبال پاسخ به سوال اصلی تحقیق است که با توجه به شاخص‌های پایداری و متون بازآفرینی شهری چگونه می‌توان مدلی مناسب برای تحقق بازآفرینی شهری پایدار اتخاذ کرد؟ نوشتار حاضر بر مبنای محتوای سوال تحقیق و نیل به هدف تحقیق، با رویکرد تحلیل محتوای کیفی و از نوع استقرائی انجام شده است. برای انتخاب شاخص‌های مربوط به بافت‌تاریخی شیراز، روند توسعه شاخص با ترکیب و تطبیق شاخص‌ها با روش سنجش شاخص‌های توسعه پایدار که توسط گوردن میشل (1996) ارائه شده، بدست آمد. بر اساس این سازگاری، فرآیند انتخاب شاخص‌های بافت تاریخی در این مقاله 11 مرحله دارد. نتایج حاصل از مدل تحقق و سنجش پایداری در بافت‌های تاریخی و ارتباط آن با بازآفرینی‌شهری حاکی از آن است که این روش سنجش در هر بافت تاریخی به مجموعه‌ای متفاوت از شاخص‌ها با توجه به ساختارهای کالبدی/عملکردی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی بستگی دارد که باید قابل سنجش بوده و در طی مشارکت طولانی مدت از شهروندان، تیم های درگیر پروژه های بازآفرینی و طی یک فرآیند بازخورد چرخه ای بدست آمده باشند تا اطمینان حاصل شود که شاخص ها معتبراند. با استفاده از مدل پیشنهادی یک رویکرد استراتژیک برای ایجاد محدوده های پایدار تاریخی مدرن می تواند براساس اطلاعات کیفی و کمی توسعه یابد. در نهایت پس ازارائه دستاورد علمی و پژوهشی، کاربرد مدل نوین تبیین شده در بافت تاریخی شیراز مورد شرح قرار گرفته است

specifying a critical paradigm as a new model for the realization of sustainable urban regeneration to apply in the historical area of shiraz

the early 2010s marked the beginning of practical steps towards a shared framework for sustainability and regeneration. integrating sustainability and conservation into planning for historical areas is crucial, aiming to achieve a balance that both preserves heritage and stimulates development. shiraz, known for its significant historical heritage and urban character, requires a model for measuring urban sustainability and regeneration. therefore, this paper aims to develop a conceptual model for applying sustainable urban regeneration in the historical area of shiraz. the central question guiding this research is: how can a suitable model be adopted to achieve sustainable urban regeneration in a historical area, considering established sustainability indicators and urban regeneration literature? this paper employs a qualitative content analysis approach, based on the research question and achieving the research goal. to select indicators specific to shiraz’s historical area, the index development process combined and adapted existing methods, including the one presented by gordon mitchell (1996). this adaptation resulted in an 11-stage process for selecting historical area indicators. the model emphasizes the importance of a diverse set of indicators, encompassing physical/functional, economic, social, and environmental aspects. to ensure their validity, these indicators should be measurable and developed through long-term partnerships with inhabitants, regeneration project teams, and a feedback loop process. by applying the proposed model, a strategic framework could be developed for creating more sustainable historic urban quarters based on qualitative and quantitative data. finally, after presenting the scientific and research achievements, the application of the new model will be demonstrated in the historical area of shiraz.