نگاهی به مولفه‌های ساختاری پوشاک زنانه و مردانه در تطبیق با بزم‌نگاره‌های تالار اصلی کاخ چهلستون اصفهان در دورۀ صفوی (907-1135ه.ق/ 1722-1501م)

در گونه‌های نقاشی ایران یکی از مسائل مرتبط با فرهنگ، تاکید بر بازنمایی واقع‌نمایانۀ پوشاک به لحاظ ادراک بصری است. هنرمندان دورۀ صفوی در کنار نمایش شکوه شاهانه، به دیوارنگاره‌های درخشانی در تالار اصلی کاخ چهلستون اصفهان پرداخته‌اند. به‌دلیل سیاست اجرایی و حضور سفیران خارجی در این دوره در ایران، بخشی از تاریخ مکتوب در سفرنامه‌ها، به‌صورت تصویری در نقاشی و دیوارنگاره‌ها بازتاب یافته است. اهمیت پوشاک دورۀ صفوی، در مطالعات تاریخی و عدم پرداختن به آن به‌ صورت مستقل، ضرورت پژوهش حاضر را نشان می‌دهد. پرسش این است که دیوارنگاره‌های تالار اصلی کاخ چهلستون چگونه لباس دورۀ صفوی را به تصویر می‌کشد؟ چه شباهت یا تفاوتی بین لباس‌ها در دیوارنگاره‌ها و توصیفات تاریخی دورۀ صفوی وجود دارد؟ مولفه‌های ساختاری دیوارنگاره‌های کاخ چهلستون در تطبیق با پوشاک این دوره چگونه است؟ این پژوهش با هدف بررسی موشکافانۀ ترسیم لباس‌های زنان و مردان و تطبیق آن با منابع مکتوب دورۀ صفوی پیش خواهد رفت؛ بررسی و اثبات هنرمندان دورۀ صفوی و ارتباط هنر دیوارنگاری تالار اصلی با هنر این دوره و ادوار پیشین سیر منطقی تحولات پوشاک در این دوره را آشکار خواهد کرد. در این پژوهش که به روش تطبیقی انجام شده است، گردآوری داده‌ها، کتابخانه‌ای‎ ‎میدانی و شیوۀ تحلیل آن‌ها کیفی است. مشخص شد بررسی دیوارنگاره‌های تالار اصلی، ویژگی‌های پوشاک این دوره را آشکار می‌کند و بازنمایی دقیق و ریزنگارانۀ نقوش، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این آثار است. کارکرد این بازنمایی‌ها برگرفته از نمونه‌های حقیقی پوشاک در این دوره بوده و قابل تطبیق با منابع مکتوب است. یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد که هم‌ترازی بین نوشته‌های مکتوب و تصویر دیوارنگاره‌ها دیده می‌شود و این آثار نمونه‌های‌ اسناد تصویری در مورد مطالعۀ پوشاک دورۀ صفوی هستند.

a comparison between the structural components of women’s and men’s clothing items with those in the mural paintings of feasts in the main hall of chehel sotoon palace, isfahan, safavid period (907–1135 ah/1722-1501 ad)

in iranian painting types, one of the issues related to culture is emphasizing the realistic representation of clothing in terms of visual perception. the safavid era artists have painted brilliant murals in the main hall of the chehel sotoon palace in isfahan, in addition to the display of royal glory. due to the executive policy and the presence of foreign ambassadors in iran during this period, part of the written history in travelogues has been reflected in paintings and murals. the importance of safavid clothing in historical studies and its lack of independent investigation shows the necessity of the current research. this research seeks to answer these questions: how do the murals of the main hall of chehel sotoon palace depict the dress of the safavid period? what are the similarities or differences between the clothes in the murals and the historical descriptions of the safavid period? and how are the structural components of the murals of chehel sotoon palace in comparison with the clothing of this period? this research attempts to examine the drawings of women’s and men’s clothes and compare them with the written sources of the safavid period. it also examines the features of the artists of the safavid period. it also attempts to make a connection between the mural art of the main hall and the art of this period with previous periods to reveal the logical course of clothing developments in this period. this research employed a comparative method. the methods of data collection included library-field and the qualitative method was used for data analysis. the examination of the murals of the main hall reveals the characteristics of the clothing of this period and provides a detailed representation of motifs. the function of these representations is derived from real examples of clothing in this period and can be adapted to written sources. the findings of the present research show that there is an alignment between the written texts and the images of the murals and these works are examples of visual documents about the study of safavid period clothing.