بازشناسی زیرساخت‌های گردشگری فرهنگی در محوطه‌های میراث با تاکید بر خصیصه‌های طراحی معماری

گردشگری فرهنگی به دنبال فراهم‌کردن امکان بازدید همگان و بالابردن آگاهی عمومی از محوطه‌های میراث و جلب رضایت گردشگران با رعایت اصالت و یکپارچگی آثار است. یکی از زمینه‌های مهم تاثیرگذار بر محیط، منظر و فضای محوطه‌های میراث، زیرساخت‌های گردشگری است که در مراجع جهانی، با اصولی در جهت توسعۀ پایدار گردشگری تبیین می‌شود. اما گسترش زیرساخت‌های وابسته به محیط مصنوع نیازمند دستیابی به اصول و راهکارهای مختلفی جهت توسعۀ عناصر مرتبط با طراحی معماری است.هدف: هدف از این پژوهش بررسی زیرساخت‌های گردشگری فرهنگی و واکاوی معیارهای مرتبط با محیط مصنوع و عناصر معمارانه است به ترتیبی که خصیصه‌های وابسته به طراحی معماری را شناسایی کند. روش: این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی  ابتدا پس از مرور منابع کتابخانه‌ای و مراجع جهانی، در منشور گردشگری فرهنگی ایکوموس معیارهای  مرتبط با محیط مصنوع را شناسایی می‌کند. سپس برای تفسیر معیارها و تحلیل خصیصه‌های وابسته به تجارب اجرایی در ایران و مدیریت دراز مدت، آنها را در سی محوطۀ مهم میراث ملی و جهانی در ایران برداشت و ارزیابی می‌کند. یافته‌ها: واکاوی خصیصه‌های برداشت شده از بندهای دو، سه و شش منشور گردشگری فرهنگی ایکوموس، بر شیوۀ ارایۀ خدمات به گردشگر و ایجاد الحاقات و عناصر ساختاری جدید همانند ساختمان‌های خدماتی و اطلاع‌رسانی، عناصر معمارانه، پوسته‌ها و تاسیسات، و مبلمان و تجهیزات تاکید دارند. یافته‌های حاصل از برداشت‌های میدانی نشان می‌دهند که وجه عملکردی و خدماتی زیرساخت‌ها ضروری بوده و در اولویت اول قرار دارد. اما وجه بصری الحاقات و تاثیر آن بر یکپارچگی منظر و به طور ویژه  تاسیسات و تجهیزات نیازمند حضور طراح، مجری دقیق و مدیریت حساس به نظارت دراز مدت است که در برخی نمونه‌های برداشت شده نیازمند بازنگری است. نتیجه‌گیری: توسعۀ زیرساخت‌های گردشگری نیازمند رعایت اصولی همانند برگشت‌پذیری، تمایز با بستر، دوام و سازگاری برای حفاظت دراز مدت از محوطه‌های با ارزش میراث فرهنگی است.

analyzing the infrastructures of cultural tourism in heritage sites with an emphasis on architectural design elements

abstractcultural tourism intends to provide an opportunity for everyone to visit heritage sites and raise the public awareness of heritage values and to satisfy tourists with respect to the heritage’s authenticity and integrity. one of the most important areas affecting the environment, landscape and space of heritage sites is the tourism infrastructures. the international references discussed about principles for cultural tourism development and refereed to infrastructures with recommendations and guidelines. but the development of built-environment infrastructures requires different guidelines and solutions to design architectural elements.purpose: the purpose of this study is to investigate the cultural tourism infrastructures and analyze the criteria related to the built environment and the architectural elements. it aims to identify the features associated with the architectural design.method: this descriptive-analytical research firstly reviews the libraries resources and international references to identify the features related to development of infrastructures in world heritage sites. to this end, it focuses on the icomos 1999 cultural tourism charter specifically criteria related to the built environment and architectural design. it then reviews and evaluates thirty important national and world heritage sites in iran to interpret the extracted attributes and analyze the properties associated with built experiences and long-term management.results: analysis of the features extracted from principles two, three and six of the icomos cultural tourism charter, focuses on how to provide tourism services and the creation of new structures and added buildings such as service and information buildings, architectural elements such as signage and guarding, shells and installations such as temporary roofs, and furniture and equipment such as benches or lightning. the findings from field surveys indicate that the functional and service aspects of the infrastructures are essential and top priority. but the visual aspect of extensions and their impact on landscape integrity and in particular facilities and equipment require the presence of designers, careful implementers, and long-term monitoring-sensitive management. this feature in some of the surveyed sites require revision.conclusion: the development of tourism infrastructures requires principles such as reversibility, distinction from the setting, durability, and adaptability for long-term conservation of valuable cultural heritage sites.