خوانش منظرین روستا، شرط لازم توسعۀ مکان ‌محور؛ نمونه ‌موردی روستای درب گنبد شهرستان کوهدشت

منظر روستایی به عنوان پدیده‌‌ای حاصل تعامل انسان با محیط را می‌‌توان نتیجۀ سیر اندیشۀ ساکنین و متاثر از عوامل فرهنگی و کالبدی روستا دانست. خوانش منظرین شرط لازم فهم کلی در راستای توسعۀ مکانمند روستا منطبق بر مولفه‌‌های مکانی و هستی آن است. این نوشتار با رویکردی کل‌‌نگر، براساس مشاهدات میدانی و انطباق آنها با منابع کتابخانه‌‌ای، مدلی از خوانش منظر بر مبنای مفهوم مکان ارائه کرده است. در این راستا طی مطالعۀ موردی روستای درب گنبد، بر اساس الگویی شامل سه مرحله منظر آن را مورد خوانش قرار داده ‌‌است: نخست بررسی آثار روشنفکری همچون سفرنامه‌‌ها، اسناد و کتب تاریخی که تصویری کلی نسیت به عناصر منظر و ساختارهای آن را در اختیار خواننده قرار می‌‌دهند. دوم بررسی و شناخت هسته، مرکز و علت شکل‌گیری روستا به منظور درک علت هستی‌شناسانه و کلی آن.  سوم بررسی وجه تسمیه به منظور فهم علت یا علل شکل‌‌گیری کلیت شهر. نتیجه‌‌گیری پژوهش حاکی از آن است که منظر روستا را حاصل رابطۀ معنادار بین عناصر رودخانه، دشت (مزارع کشاورزی)، امام‌زاده و کوه می‌داند. این عناصر در ارتباط با هم واحد‌‌هایی را تشکیل داده‌‌اند که این واحدها نیز در ارتباط با یکدیگر کلیت واحدی به نام روستا را پدید آورده است. مدل توسعۀ روستای درب گنبد در صورتی که روستا را به مثابۀ یک کل واحد از اجزای تشکیل‌دهندۀ خود در نظر بگیرد، به صورت متعادل و پایدار شکل خواهد گرفت. هرگونه مداخله‌‌ای درنظام روستا چنانچه با در نظر گرفتن رابطۀ معنادار بین این عناصر باشد موجب ارتقای منظر روستا مبتنی بر استعدادهای مکانی آن خواهد بود.