تاثیر عوامل مکانی بر توسعۀ گردشگری روستایی (مطالعۀ موردی روستاهای سرزمین لرستان)

گردشگری مولد به‌ عنوان یکی از ارکان اساسی توسعه، امکانات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست ‌محیطی روستاها را رشد می‌دهد و با بهره‌گیری از پتانسیل‌های بی‌‌شمار خود، به توسعۀ پایدار نواحی روستایی کمک موثری می‌کند. با این‌حال، در برنامه‌ها و طرح‌های توسعۀ روستایی، غالباً یا به مقولۀ گردشگری توجه نشده و یا در صورت توجه، صرفاً با هدف افزایش تعداد گردشگر، بدون درنظرگرفتن ملاحظات مکانی، تاریخی، اجتماعی و ویژگی‌های سرزمینی روستاها بوده ‌است. این امر سبب شده‌ است که طرح‌های توسعۀ موجود نه‌نتها در افزایش تعداد گردشگر در مناطق روستایی توفیق چندانی به‌دست نیاورند، بلکه آسیب‌های جدی نیز به منظر طبیعی و بافت اجتماعی-تاریخی روستاها وارد شود. این پژوهش بر آن است تا با رویکردی معرفت‌شناسانه، گردشگری روستایی و ابعاد توسعۀ آن را مورد بررسی قرار دهد. چگونه می‌توان با تکیه بر رویکرد مکان‌محور، در جهت ارتقای پتانسیل گردشگری روستاها، بهره‌برداری بهینه از فرصت‌های موجود و توسعۀ پایدار گردشگری روستایی گام برداشت؟ روش تحقیق مورد استفاده، عمدتاً اکتشافی و در بخش‌هایی کتابخانه‌ای ‌است. نتایج نشان می‌دهد استفاده از رویکرد کل‌نگر و یکپارچه به توسعۀ گردشگری، با توجه به ویژگی‌های مکانی هر روستا، می‌تواند آسیب‌های ناشی از بخشی‌نگری و جزءگرایی را کاهش دهد. هم‌چنین، رویکرد معرفت‌شناسانه به گردشگری می‌تواند به تقویت گردشگری روستایی کمک کند، نه از طریق مداخلات کالبدی صرف، بلکه با استفاده از ظرفیت‌های فرهنگی، اجتماعی و هویتی هر روستا. راهبردهای عملیاتی شامل حفظ نشانه‌های اکولوژیکی و طبیعی، باززنده‌سازی کیفیت‌های مکانی، به‌روزرسانی شیوه‌های امرار معاش و ایجاد شبکه‌های همکاری محلی، به بهبود توسعۀ گردشگری و تقویت ظرفیت‌های مکانی روستا کمک می‌کند.