ادراک معانی و عوامل معناساز خانه‌های سنتی دورۀ قاجار یزد با رویکرد نشانه‌ شناسی فرهنگی

خانه اولین مکان در شکل‌ گیری ابعاد وجودی انسان است که می‌تواند بستر اندیشه و فرهنگ آن جامعه باشد. در این راستا این وجوه هویتی در سیستم معنایی متن‌های معماری در خانه‌های سنتی ایران در ورای مشهودات قرار دارد که می‌توان این معنامندی را از طریق؛ خوانش و ادراک، تعمق و کنکاش در لایه‌های زیرین و نهفتة این خانه‌ها پیدا کرد.این پژوهش براساس رویکرد نشانه‌شناسی فرهنگی شکل گرفته است و بر این اساس در تلاش است تا با اتکا بر روش نشانه‌شناسی فرهنگی به خوانش و ادراک ساختار ابنیه‌های سنتی بپردازد و با برداشت از مفاهیم نشانه‌ای به فرهنگ و سنت‌های مستتر در این خانه‌ها دست پیدا کند.این پژوهش در تلاش است تا به این سوالات اصلی پاسخ دهد که در خانه‌های سنتی یزد معانی چگونه تولید می‌شوند و چه عواملی به تکوین معنا منجر می‌شوند؟روش تحقیق در این جستار به‌صورت توصیفی–تحلیلی است و براساس رویکرد نشانه‌شناسی فرهنگی از دیدگاه یوری لوتمان و رولان پوسنر تدوین یافته است. در این راستا نخست هم‌بستگی یا جدایی و تضاد میان نظام‌های نشانه‌ای در بافت خانه‌های سنتی یزد بررسی‌شده و سپس مروری بر تفاسیر متقدم از آن صورت می‌گیرد و در ادامه، کوشش شده است دگرگونی نشانه‌ای آن، با توجه به رویکرد نشانه‌شناسی فرهنگی لوتمان تبیین شود.نتایج پژوهش نشان می‌دهد معانی در خانه‌های سنتی، به‌صورت مجموعه ای از ورودی‌ها و حیاط مرکزی تعریف شده‌اند که به‌مثابة متن‌های متعدد و با هم‌بستگی کلیة شاخصه‌ها تکرار شده‌اند و این تشابه در نظام‌های نشانه‌ای، در کلیت و اجزا که مبتنی بر رابطة اُبژه و بافتار، وحدت و کثرت، هم‌ریختی، کرانمندی و تعامل هستند درهم تنیده شده‌اند و در چارچوب سپهر نشانه‌ای فضای فرهنگی شهر یزد تکوین یافته است.