کاربست تاکسونومی عددی و تحلیل خوشه‌ای در درجه‌بندی توسعه‌یافتگی مناطق تهران از منظر گردشگری فرهنگی

امروزه مفهوم گردشگری فرهنگی با تاکید بر عامل فرهنگ توانسته‌ است دستیابی به توسعه را میسر سازد. مهمترین پیش‎شرط تاکید بر فرهنگ و صنایع منتج از آن، وجود پیشینه‌ای متقن است که تهران به‌عنوان پایتخت تمدن ایران از این موهبت برخوردار است و می‌تواند با تاکید بر آن، صنعت گردشگری فرهنگی را به‌منظور توسعۀ شهری شکوفا نماید. این درحالی است که در طرح‌های توسعۀ شهری، مفهوم گردشگری فرهنگی مغفول واقع شده است. لذا این سوال مطرح می‌شود که شاخص‌های گردشگری فرهنگی به‌منظور توسعۀ شهر تهران کدام است؟ و درجه‌بندی میزان توسعه‌یافتگی مناطق‌‌22گانۀ شهر تهران مبتنی‌بر چارچوب گردشگری فرهنگی به چه‌صورت است؟ این تحقیق با ماهیت توصیفی-تحلیلی و رویکرد آمیخته، بر آن است تا ضمن تبیین چارچوب گردشگری فرهنگی موثر بر توسعۀ شهرهای ایران، وضعیت توسعۀ مناطق22گانۀ شهر تهران را درجه‌بندی نموده و با ترسیم نقشۀ راه، پیوست گردشگری فرهنگی را به طرح‌های توسعۀ شهری به‌منظور بهره‌گیری از گنجینه‌های نهفتۀ فرهنگی شهر تهران، الحاق نماید. در این راستا از روش مطالعۀ اسنادی و میدانی به‌عنوان روش‌های گردآوری داده؛ و تحلیل محتوا، وزن‌دهی نوسانی، تاکسونومی-عددی و تحلیل خوشه‌ای به‌عنوان روش‌‌های تحلیلی بهره گرفته شده است. نتایج بیان می‌کند که منطقۀ 12شهر تهران با بیشترین اماکن ثبت‌شده، بسترهای تاریخی، بازارچۀ عودلاجان و بازار تهران، توانسته ‌است نسبت به سایر مناطق شهر تهران در اولویت بالاتری قرار گیرد. مناطق 6 و1شهر تهران نیز از نظر شاخص‌های هتل‌ها و نمایشگاه‌های نقاشی، عکاسی و مجسمه‌سازی نسبت به سایر مناطق برتری یافته‌اند که سبب شده به‌ترتیب در سطح برتر-درجه 2 و برتر-درجه 3 قرار گیرند.

application of numerical taxonomy and cluster analysis in ranking the development level of tehran districts based on cultural tourism

today, the concept of cultural tourism has drawn upon the factor of culture to facilitate development. the most important prerequisite to stress culture and culture-based industries necessitates a solid background.  tehran, as the capital of iranian civilization, has this advantage which can help the cultural tourism industry to contribute to urban development. however, the concept of cultural tourism is neglected in urban development plans. therefore, the questions that arise include: a) what are the indicators of cultural tourism for the development of tehran? b) how is the development in the 22 districts of tehran ranked based on cultural tourism? this research is descriptive-analytical nature using a mixed approach to explain the framework of cultural tourism’s effectiveness on the development of iranian cities. to this end, ranking the development status of the 22 districts of tehran was carried out based on a road map to benefit from the hidden cultural treasures of tehran by attaching cultural tourism to urban development plans.  this study employed documentary, and field study methods as data collection methods while content analysis, swing weighting, taxonomy-numerical, and cluster analysis were used as analytical methods. the results show that the 12th district of tehran, with the most recorded places, and historical sites, oud lajan bazaar, and tehran bazaar, have been given a higher priority compared to the rest districts of tehran. districts 6 and 1 of tehran have had a better rank compared to other districts because of hotels and exhibitions of painting, photography, and sculpture and they have been ranked second and third respectively.