مطالعۀ تحلیلی اثر سیاست‌گذاری فرهنگی حکومت‌های صفویه و قاجار بر تحولات پوشاک زنان

پوشاک و زمینه‌های مرتبط با آن شامل آداب و رسوم، زیبایی‌شناسی و صنایع مرتبط از مهم‌ترین موضوعات مورد توجه پژوهشگران در مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تاریخی به شمار می‌رود. دوره‌های حکومتی صفوی و قاجار، دو دوره‌ مهم در طول تاریخ ایران هستند که پوشش مردمان آن خاص و درخور توجه است. دوران صفوی آغاز یک حکومت شیعی قدرتمند و دوره‌ قاجار، آغاز غرب‌گرایی در ایران است که این دو موضوع، آنها را در بررسی‌های تاریخی و اجتماعی حائز اهمیت و پررنگ می‌کند. عواملی همچون سفرهای ناصرالدین شاه قاجار از مولفه‌های تاثیرگذار بر تغییر ذائقه‌ حکومتی بوده است. تنوع‌طلبی و تحولات شکلی و نوعی این دو دوره، عمدتاً در لباس زنان به چشم می‌خورد. پوشش بیرونی زنان شهری در دوره‌ صفوی، چادر سفید و روبنده بوده که در طول زمان تقریباً بدون تغییر مانده ‌است. پوشش زن قاجار به سبب ارتباط با اروپا، دچار تنوع بیشتری شده، اما سیمای بیرونی آن چادر سیاه و روبنده‌ سفید بوده است. سوال پژوهش این است که پوشاک زنان در گذر از دوره‌ صفوی به قاجار چه تغییراتی داشته است؟ این پژوهش از نظر ماهیت در زمره‌ مطالعات کیفی قرار می‌گیرد. روش مورد استفاده در آن توصیفی تحلیلی بوده و تحولات نمونه‌ها در بستر تغییرات تاریخی و اجتماعی مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. هدف از این پژوهش، بررسی تاثیر سیاست‌گذاری حکومتی در تحولات پوشاک زنان دوره‌ صفوی و قاجار است. بررسی‌های این پژوهش نشان می‌دهد گرایش به تشیع یا رواج غرب‌گرایی، هیچ‌یک به تنهایی تاثیر گسترده‌ای در تحول سنت پوشاک اندرونی و بیرونی زنان عامه‌ صفوی و قاجار نداشته و مولفه‌های راحتی، زیبایی، حفظ امنیت و حریم خصوصی مولفه‌های تعیین‌کننده در تنوع پوشاک بوده‌اند. این موضوع می‌تواند بیانگر تداوم تاثیر درونگرایی بر پوشاک زنان صفوی و قاجار، علی‌رغم الزامات سلبی یا ایجابی باشد.روش پژوهش: این پژوهش به سبب ماهیت، در زمره مطالعات کیفی قرار می‌گیرد. روش مورد استفاده در آن توصیفی ‏تحلیلی بوده و تحولات نمونه‌ها در بستر تغییرات تاریخی و اجتماعی مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. ‏هدف پژوهش:بررسی تاثیر سیاست‌گذاری حکومتی در تحولات پوشاک زنان دوره‌ی صفوی و قاجار. ‏

an analytical study on the impact of safavidand qajar governments’ cultural policies onthe development of women’s clothing

clothing and its surrounding areas, such as its related customs, aesthetics, andindustry, are among the most important issues on which scholars and researchers have focusedin cultural, social, and historical studies. the reigns of the safavid and qajar dynasties are twosignificant periods in the history of iran, and the clothes that people wore during those periodsare indeed unique and worthy of scrutiny. the reign of the safavid dynasty was the beginningof a powerful shia government, and the reign of the qajar dynasty marked the initiation ofwesternization in iran. these two notions turn them into vitally important topics as far ashistorical and social explorations and inspections are concerned. factors such as the travels ofnaser al-din shah qajar are among the features that influenced the way in which governmentalpreferences and propensities changed. the variety-seeking quality as well as the formal andtypical developments of these two periods were mostly represented through women’s clothing.the outside clothing of city women in the safavid era included a white chador and veil (inpersian a ruband), which have remained almost unchanged over time. the clothing of qajarwomen, however, underwent more change due to interactions and connections with europe;nevertheless, they still had a black chador and a white ruband on. the research question isthus as follows: while transitioning from the safavid era to the qajar era, how has women’sclothing changed? given its quiddity ,the present research is categorized as a qualitative study.the method used here is descriptive-analytical ,assessing developments in the samples of thestudy with regard to the context of social and historical changes .the objective of the presentresearch is to examine the impact of government policies on the development of women’sclothing during the reign of the safavid and qajar dynasties .the investigations done as apart of the present research show that neither the tendency towards shi’ism nor the spread ofwesternization has been singly able to have a major impact on the development of the customsassociated with inside and outside clothing of average women during the reign of safavid andqajar dynasties ;and ,features such as comfortableness ,beauty ,and protection of safety andprivacy have indeed been the determining factors with regards to a variety of clothing .thismatter can elucidate the constancy and consistency of the impact of introversion on women’sclothing during the reign of the safavid and qajar dynasties, despite the existing positive andnegative constraints.