آسیب‌شناسی روش‌های تبلیغ دینی با محوریت مخاطب‌شناسی از نگاه روایات

تبلیغ در فرهنگ دینی، تعاریف و مبانی متفاوتی با تبلیغ در فرهنگ غرب دارد و همین موجب می‌شود که در به‌کارگیری روش‌ها، که یکی از ارکان تبلیغ است، مختلف باشند. این روش‌ها بر اساس هر یک از این دو فرهنگ، اقتضائات خاص خود را دارد ضمن آن‌که غفلت از به‌کار بستن صحیح روش‌های تبلیغ دینی نیز با آسیب‌های متعددی همراه است. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر آیات و روایات، ضمن برشمردن روش‌های تبلیغی، به آسیب‌های آنها نیز پرداخته می‌شود. در میان روش‌ها، روش کلامی غیرمستقیم از روش‌هایی است که در خطاب‌های قرآنی به‌کار رفته است. همچنین روش پرسش و پاسخ یکی از روش‌های پرکاربرد در سیرۀ معصومان است که وجه امتیاز آن با سایر روش‌ها، توجّه به تفاوت‌های فردی و نیازهای روانی مخاطب است، به‌طوری که مبلّغ، پیام را متناسب با وضعیت مخاطب منتقل می‌کند. همچنین، غفلت از سطح فهم مخاطب و بُعد عملی او، تحقیر مخاطب، تطابق نداشتن رفتار مبلّغ با محتوای تبلیغ او، زیاده‌روی در بشارت یا انذار، ارائۀ پیام به صورت کلیشه‌ای، و شکاف عاطفی میان مبلّغ و مخاطب مهم‌ترین آسیب‌های روش‌های تبلیغ هستند که به منظور ارتقای اثربخشی تبلیغات دینی در جامعه، لازم است به آنها توجه شود.

pathology of religious propaganda methods with a focus on audience studies

propaganda in religious culture has different definitions and principles than propaganda in western culture and this is why they are different in the use of methods, which is one of the pillars of advertisingthese methods have their own requirements based on each of these two cultures at the same time, neglecting to use the correct methods of religious propaganda is associated with many harmsin this research, using descriptive-analytical method and relying on verses and narrations, while enumerating the propaganda methods, their harms are also dealt withamong the methods, indirect verbal method is one of the methods used in quranic sermonsalso, the question and answer method is one of the most widely used methods in the biography of the infallibles its advantage over other methods is the attention to individual differences and psychological needs of the audience in such a way that the preacher conveys the message according to the situation of the recipientalso, neglect of the level of understanding of the audience and its practical dimension, humiliation of the audience, inconsistency of the preacher’s behavior with the content of his advertisement, exaggeration in preaching or warning, stereotyping the message, and the emotional gap between the preacher and the audience are the most important harms of propaganda methodsin order to promote the effectiveness of religious propaganda in society, it is necessary to pay attention to them