کارکردهای توکل به خداوند در مواجهه با افراد و قضا و قدر الهی بر مبنای تحلیل محتوای آیات قرآن کریم

خداوند متعال در قرآن کریم به‌ صورت امر ارشادی، بندگانش را به توکل بر خود امر کرده و در موارد متعددی کارکردهای توکل به خداوند را نیز ذکر کرده است. بررسی آیات متضمن مفهوم توکل در قرآن کریم نشان می‌دهد خداوند متعال عمدتاً به تبیین فواید و کارکردهای توکل در مواجهه با افراد و قضایای مختلف پرداخته و مصادیق فراوانی برای آن ذکر کرده است. ازآنجاکه مفهوم توکل، یکی از واژگان دارای ابهام در نظام معارف اسلامی بوده و تعاریف و کارکردهای مختلفی برای آن از منظر اندیشمندان اسلامی بیان‌شده، لذا ضروری است که در پژوهش مستقلی به تبیین کارکردهای آن از منظر آیات قرآن کریم پرداخته و بدون پیش‌فرض مفهومی و دسته‌بندی از پیش تعیین‌شده، به تحلیل آیات قرآن کریم در این زمینه پرداخته شود. در این پژوهش تلاش شده است با استفاده از روش «تحلیل محتوا» به‌مثابه یکی از روش‌های تحقیق میان‌رشته‌ای و متن محور، به تحلیل آیات قرآن کریم برای کشف کارکردهای توکل پرداخته و در پایان، الگوی جامع کارکردهای توکل به خداوند در مواجهه با افراد و قضایای مختلف ارائه شد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهند که 31% از آیات متضمن بحث توکل، به تبیین کارکردهای آن در پنج مقوله مواجهه با کفار و مشرکان، منافقان، اهل کتاب، عملکرد نادرست مسلمانان و قضا و قدر الهی، قابل‌تقسیم است. نتیجه نهایی توکل به خداوند در این موارد، رشد و تکامل انسان و نجات از ابتلائات ذکرشده است.

the functions of trust in god in dealing with individuals and divine destiny based on the content analysis of the verses of the holy qur’an

in the holy qur’an, almighty god has ordered his servants in the form of a directive, to trust in him and mentioned the functions of trust in god in many cases. examining the verses containing the concept of trust (tawakkul) in the holy quran shows that god almighty has mainly explained the benefits and functions of trust in dealing with different individuals and issues and has mentioned many examples for it. since the concept of trust is one of the ambiguous words in the islamic education system and various definitions and functions have been expressed for it from the perspective of islamic thinkers, it is therefore necessary to explain its functions in dealing with different people and cases from the perspective of the verses in an independent research. also, the holy qur’an should be discussed, and the verses of the holy qur’an should be analyzed in this context without conceptual presuppositions and predetermined categories. in this research, an attempt has been made to analyze the verses of the holy quran by using the &content analysis& method as one of the interdisciplinary and text-based research methods to discover the functions of trust, and in the end, the comprehensive model of the functions of trust in god in facing different people and issues were presented.the findings of the research show that 31% of the verses involving the issue of trust (tawakkul) can be divided into five categories of dealing with infidels and polytheists, hypocrites, people of the book, wrong actions of muslims, and divine judgment. the final result of trusting in god in these cases is the growth and evolution of man and salvation from the mentioned afflictions.